Komisja Europejska opublikowała swoją strategię na rzecz fali renowacji w celu poprawy charakterystyki energetycznej budynków. KE zamierza zwiększyć wskaźniki renowacji co najmniej dwukrotnie w ciągu najbliższych dziesięciu lat i sprawić, by renowacje przyczyniły się do większej efektywności energetycznej i oszczędniejszego gospodarowania zasobami. Spowoduje to poprawę jakości życia osób mieszkających w budynkach i korzystających z nich, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w Europie, rozwój cyfryzacji i zwiększenie poziomu ponownego użycia i recyklingu materiałów. Do 2030 r. można by odnowić 35 mln budynków i stworzyć do 160 tys. dodatkowych zielonych miejsc pracy w sektorze budowlanym.
Budynki odpowiadają za około 40 proc. zużycia energii w UE i 36 proc. emisji gazów cieplarnianych. Jedynie 1 proc. budynków poddaje się co roku renowacji pod kątem efektywności energetycznej, dlatego skuteczne działania mają zasadnicze znaczenie, aby Europa stała się neutralna dla klimatu do 2050 r. Z uwagi na to, że prawie 34 mln Europejczyków nie stać na ogrzewanie domu, polityka publiczna wspierająca renowacje, które zwiększają efektywność energetyczną, stanowi także odpowiedź na ubóstwo energetyczne, wspiera zdrowie i dobrostan ludzi oraz przyczynia się do zmniejszenia ich rachunków za energię. Komisja opublikowała dziś również zalecenie dla państw członkowskich dotyczące ubóstwa energetycznego.
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans, powiedział: – Chcemy, aby wszyscy w Europie mieli dom, który można oświetlić, ogrzać lub ochłodzić bez dokonywania skoku na bank i bez szkody dla naszej planety. Fala renowacji przyczyni się do podniesienia standardu budynków, w których pracujemy, mieszkamy i studiujemy, a jednocześnie zmniejszy nasz wpływ na środowisko i zapewni tysiącom Europejczyków miejsca pracy. Jeżeli chcemy lepszej odbudowy, potrzebujemy lepszych budynków.
Komisarz do spraw energii Kadri Simson dodała: – Ekologiczna odbudowa gospodarki zaczyna się w domu. Fala renowacji oznacza usunięcie wielu barier, które obecnie sprawiają, że renowacja jest skomplikowana, kosztowna i czasochłonna, co hamuje tak bardzo potrzebne działania. Zaproponujemy lepsze sposoby mierzenia korzyści z renowacji i minimalne normy efektywności energetycznej, a większe wsparcie finansowe UE i pomoc techniczna zachęcą do korzystania z zielonych kredytów hipotecznych i wprowadzania odnawialnych źródeł energii do sektora ciepłowniczego i chłodniczego. Zmieni to zdecydowanie sytuację właścicieli i lokatorów domów oraz organów publicznych.
Strategia będzie traktować priorytetowo trzy obszary działań: obniżenie emisyjności ogrzewania i chłodzenia; rozwiązanie problemu ubóstwa energetycznego i budynków o najgorszej charakterystyce; oraz renowacja budynków publicznych, takich jak szkoły, szpitale i budynki administracyjne. Komisja proponuje usunięcie istniejących barier w całym łańcuchu renowacji – od koncepcji projektu po jego finansowanie i zakończenie – za pomocą zestawu środków politycznych, narzędzi finansowania i instrumentów pomocy technicznej.
Strategia będzie obejmować następujące działania przewodnie:
- bardziej rygorystyczne przepisy, normy i informacje dotyczące charakterystyki energetycznej budynków w celu ustanowienia lepszych zachęt do renowacji w sektorze publicznym i prywatnym, w tym stopniowe wprowadzanie obowiązkowych minimalnych norm charakterystyki energetycznej dla istniejących budynków, aktualizacja przepisów dotyczących świadectw charakterystyki energetycznej oraz ewentualne rozszerzenie wymogów dotyczących renowacji budynków w sektorze publicznym;
- zapewnienie dostępnego i dobrze ukierunkowanego finansowania, w tym poprzez inicjatywy przewodnie „Renowacja” i „Zwiększenie mocy” Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w ramach NextGenerationEU, uproszczone zasady łączenia różnych źródeł finansowania oraz liczne zachęty do finansowania prywatnego;
- zwiększenie zdolności w zakresie przygotowywania i wdrażania projektów renowacji, od pomocy technicznej dla władz krajowych i lokalnych po szkolenia i rozwój umiejętności dla pracowników w ramach nowych zielonych miejsc pracy;
- rozszerzenie rynku zrównoważonych wyrobów i usług budowlanych, w tym wykorzystanie nowych materiałów i rozwiązań opartych na zasobach przyrody oraz zmienione przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i docelowych poziomów ponownego użycia i odzysku materiałów;
- stworzenie nowego europejskiego Bauhausu – interdyscyplinarnego projektu współkierowanego przez komitet doradczy zewnętrznych ekspertów reprezentujących naukowców, architektów, projektantów, artystów, planistów i społeczeństwo obywatelskie. Od chwili obecnej do lata 2021 r. Komisja będzie prowadzić szeroko zakrojony proces wielostronnej współpracy twórczej, a następnie w 2022 r. utworzy sieć pięciu ciał założycielskich Bauhausu w różnych państwach UE;
- opracowanie podejścia opartego na sąsiedztwie w przypadku społeczności lokalnych w celu rozpowszechnienia rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii i technologii cyfrowych oraz stworzenia obszarów o zerowym zużyciu energii, w których konsumenci stają się prosumentami sprzedającymi energię do sieci. Strategia obejmuje również inicjatywę dotyczącą przystępnych cenowo mieszkań w 100 dzielnicach.
W ramach przeglądu dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii w czerwcu 2021 r. rozważone zostanie podwyższenie docelowego udziału energii odnawialnej w ogrzewaniu i chłodzeniu oraz wprowadzenie minimalnego poziomu energii ze źródeł odnawialnych w budynkach. Komisja zbada również, w jaki sposób zasoby budżetowe UE wraz z dochodami z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) mogłyby zostać wykorzystane do finansowania krajowych programów efektywności energetycznej i oszczędności ukierunkowanych na grupy o niższych dochodach. Dalej rozwijane będą ramy ekoprojektu w celu zapewnienia energooszczędnych produktów wykorzystywanych w budynkach oraz zachęcania do ich stosowania.
Fala renowacji ma na celu nie tylko zwiększenie efektywności energetycznej i neutralności klimatycznej istniejących budynków. Może ona doprowadzić do szeroko zakrojonej transformacji naszych miast i środowiska zbudowanego. Może być też okazją do rozpoczęcia przyszłościowego procesu, którego celem jest połączenie stylu z zasadami zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej Ursuli von der Leyen Komisja zainicjuje nowy europejski Bauhaus – platformę wspierającą europejską estetykę, łączącą efektywność z pomysłowością. Chcemy wszystkim zapewnić dobre warunki życia i sprawić, by w nowej zrównoważonej przyszłości to, co artystyczne, znów było przystępne cenowo.
Kontekst
Kryzys związany z COVID-19 uwidocznił kwestię naszych budynków, ich znaczenie w codziennym życiu i ich słabe strony. Przez cały czas trwania pandemii dom stał się głównym miejscem codziennego życia milionów Europejczyków: biurem dla pracujących zdalnie, prowizorycznym żłobkiem, przedszkolem lub szkołą dla dzieci i uczniów, a dla wielu osób także centrum zakupów online lub rozrywki.
Inwestowanie w budynki może stanowić tak bardzo potrzebny impuls dla sektora budowlanego i całej gospodarki. Prace renowacyjne są pracochłonne, tworzą miejsca pracy i inwestycje oparte często na lokalnych łańcuchach dostaw, generują popyt na wysoce energooszczędny sprzęt, zwiększają odporność na zmianę klimatu i podnoszą wartość nieruchomości w perspektywie długoterminowej.
Aby osiągnąć cel redukcji emisji o przynajmniej 55 proc. do 2030 r., zaproponowany przez Komisję we wrześniu 2020 r., UE musi ograniczyć emisje gazów cieplarnianych z budynków o 60 proc., ich zużycie energii o 14 proc., a zużycie energii na ogrzewanie i chłodzenie o 18 proc.
Polityka i finansowanie UE już wywarły pozytywny wpływ na efektywność energetyczną nowych budynków, które zużywają obecnie zaledwie połowę energii, którą zużywają budynki zbudowane ponad 20 lat temu. 85 proc. budynków w UE zostało jednak wybudowanych ponad 20 lat temu, a 85–95 proc. budynków ma nadal stać w 2050 r. Aby dostosować je do podobnych norm, potrzebna jest fala renowacji.
