Komisja Europejska przyjęła nowy 10-letni plan, który obejmuje wniosek dotyczący zalecenia Rady, na rzecz wspierania Romów w UE. Plan ten skupia się na siedmiu kluczowych obszarach: równouprawnieniu, włączeniu, udziale, kształceniu, zatrudnieniu, zdrowiu, i mieszkalnictwie. W odniesieniu do każdego obszaru Komisja przedstawiła państwom członkowskim nowe cele i zalecenia dotyczące ich realizacji. Zarówno cele, jak i zalecenia posłużą za ważne narzędzia monitorowania poprawy i zagwarantowania, by UE czyniła większe postępy w zapewnianiu niezbędnego wsparcia, którego tak wielu Romów mieszkających w UE nadal potrzebuje.
Wiceprzewodnicząca ds. wartości i przejrzystości, Věra Jourová, powiedziała: – Mówiąc krótko, w ciągu ostatnich dziesięciu lat nie zrobiliśmy wystarczająco dużo, by wesprzeć ludność romską w UE. Nie ma dla tego usprawiedliwienia. Wielu Romów nadal doświadcza dyskryminacji i rasizmu. Nie możemy tego akceptować. Dziś ponownie podejmujemy starania na rzecz naprawy tej sytuacji, wyznaczając jasne cele i ponownie zobowiązując się do wprowadzenia rzeczywistych zmian w ciągu następnej dekady.
Komisarz ds. równości, Helena Dalli, dodała: – Aby Unia Europejska stała się prawdziwą Unią równości, musimy zadbać o to, by miliony Romów były traktowane jednakowo, były włączone w ramach społeczeństwa i by mogły uczestniczyć w życiu społecznym i politycznym bez wyjątków. Mając na uwadze cele określone dzisiaj w ramach strategicznych, oczekujemy, że do 2030 r. uda się osiągnąć rzeczywiste postępy na drodze do Europy, w której Romowie są traktowani jako część różnorodności naszej Unii, uczestniczą w naszych społeczeństwach i mają wszelkie możliwości wniesienia wkładu w życie polityczne, społeczne i gospodarcze w UE, a także czerpania z niego korzyści.
Chociaż celem jest zapewnienie pełnego równouprawnienia, Komisja zaproponowała cele minimalne do 2030 r., w oparciu o postępy poczynione w odniesieniu do poprzednich ram. Obejmują one m.in.:
- zmniejszenie liczby Romów, którzy doświadczają dyskryminacji, o co najmniej połowę;
- podwojenie liczby Romów, którzy oficjalnie zgłaszają dyskryminację, której doświadczyli;
- ograniczenie luki ubóstwa między Romami a ogółem społeczeństwa o co najmniej połowę;
- zmniejszenie o co najmniej połowę luki w udziale we wczesnej edukacji;
- zmniejszenie odsetka dzieci romskich uczęszczających do segregujących szkół podstawowych o co najmniej połowę w państwach członkowskich o licznej społeczności romskiej;
- ograniczenie nierówności w dziedzinie zatrudnienia i luki w zatrudnieniu między kobietami a mężczyznami o co najmniej połowę;
- zmniejszenie o co najmniej połowę różnicy w oczekiwanej długości życia;
- ograniczenie różnic w deprywacji mieszkaniowej o co najmniej jedną trzecią;
- zapewnienie dostępu do wody wodociągowej co najmniej 95 proc. Romów.
Aby osiągnąć te cele, państwa członkowskie muszą wdrożyć odpowiednie strategie polityczne. Komisja przedstawia wytyczne dla państw członkowskich i sporządziła wykaz środków, które państwa członkowskie powinny wprowadzić w celu przyspieszenia postępów na drodze do zapewnienia równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów. Wytyczne i środki obejmują m.in. opracowanie systemów wsparcia dla romskich ofiar dyskryminacji, kampanie podnoszące świadomość w szkołach, wspieranie wiedzy finansowej, promowanie zatrudnienia Romów w instytucjach publicznych oraz poprawę dostępu romskich kobiet do badań lekarskich wysokiej jakości, badań przesiewowych i usług z zakresu planowania rodziny.
Dalsze działania
Komisja wzywa państwa członkowskie do przedłożenia krajowych strategii do września 2021 r. oraz do składania sprawozdań z ich wdrażania co dwa lata. Komisja będzie monitorować postępy w realizacji celów do 2030 r., korzystając z wyników badań przeprowadzonych przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz informacji przekazywanych przez społeczeństwo obywatelskie. Przeprowadzona zostanie również dogłębna ocena śródokresowa nowego 10-letniego planu w całości.
Kontekst
Wprawdzie w kwestii równouprawnienia Romów w UE nastąpiła pewna poprawa – głównie w dziedzinie edukacji – Europa ma jeszcze wiele do zrobienia, by zapewnić obywatelom romskim prawdziwą równość. Utrzymuje się marginalizacja, a wielu Romów w życiu codziennym nadal boryka się z nieproporcjonalną dyskryminacją, antycyganizmem i wykluczeniem społeczno-ekonomicznym.
Nowe unijne ramy strategiczne dotyczące Romów to pierwszy bezpośredni krok w drodze do realizacji planu działania UE przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025 oraz część zobowiązania przewodniczącej Ursuli von der Leyen na rzecz Unii równości.
Nowe unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów opierają się na unijnych ramach dotyczących krajowych strategii integracji Romów do 2020 r. Są one powiązane z pracami Komisji w innych dziedzinach, w tym z niedawno przyjętym unijnym planem działania przeciwko rasizmowi na lata 2020–2025, strategią UE w zakresie praw ofiar oraz strategią na rzecz równouprawnienia płci.
Wiele obszarów polityki związanych ze zwiększeniem równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów wchodzi w zakres przede wszystkim kompetencji krajowych. UE odgrywa jednak ważną rolę w zapewnianiu wytycznych politycznych, koordynowaniu działań państw członkowskich, monitorowaniu wdrażania i postępów, zapewnianiu wsparcia za pośrednictwem funduszy UE oraz propagowaniu wymiany dobrych praktyk między państwami członkowskimi.
