Te dwie strategie stanowią nowy program inwestycji w czystą energię zgodny z pakietem Komisji na rzecz odbudowy Next Generation EU i Europejskim Zielonym Ładem. Planowane inwestycje powinny przyczynić się do odbudowy gospodarki po kryzysie spowodowanym koronawirusem. Pozwolą one stworzyć europejskie miejsca pracy i umocnią naszą pozycję lidera oraz konkurencyjność w strategicznych sektorach przemysłu, co ma ogromne znaczenie dla odporności Europy.
Integracja systemów energetycznych
Strategia UE na rzecz integracji systemu energetycznego stworzy ramy przejścia na ekologiczną energię. Obecny model, w którym zużycie energii w transporcie, przemyśle, gazie i budynkach zorganizowane jest w „silosach”, z których każdy ma odrębne łańcuchy wartości, zasady, infrastrukturę, planowanie i model eksploatacji, nie może zapewnić neutralności klimatycznej do 2050 r. w sposób racjonalny pod względem kosztów; zmieniające się koszty innowacyjnych rozwiązań muszą zostać uwzględnione w modelu eksploatacji naszego systemu energetycznego. Należy stworzyć nowe powiązania między sektorami oraz wykorzystać postęp technologiczny.
Integracja systemu energetycznego oznacza, że system jest planowany i eksploatowany jako całość, tj. obejmuje rozmaite nośniki energii, infrastrukturę i sektory zużywające energię. Połączony i elastyczny system będzie bardziej wydajny i zmniejszy koszty dla społeczeństwa. W takim systemie energia elektryczna napędzająca samochody w Europie mogłaby pochodzić z paneli słonecznych na naszych dachach, podczas gdy nasze budynki mogłyby być ogrzewane ciepłem przesyłanym z pobliskiej fabryki, sama fabryka natomiast byłaby zasilana czystym wodorem produkowanym z morskiej energii wiatrowej.
Strategia ta opiera się na trzech głównych filarach:
- Pierwszy z nich to bardziej zamknięty obieg systemu energetycznego, w którym efektywność energetyczna jest priorytetem. W strategii określone zostaną konkretne działania mające na celu stosowanie w praktyce zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim” oraz skuteczniejsze wykorzystywanie lokalnych źródeł energii w budynkach lub przez społeczności. Ponowne wykorzystanie ciepła odpadowego z zakładów przemysłowych, ośrodków przetwarzania danych lub innych źródeł oraz energii wytwarzanej z bioodpadów lub oczyszczalni ścieków ma znaczny potencjał. Fala renowacji odegra ważną rolę w tych reformach.
- Drugi – szerzej zakrojona bezpośrednia elektryfikacja sektorów zastosowań końcowych. Ponieważ sektor energetyczny ma największy udział w odnawialnych źródłach energii, powinniśmy w miarę możliwości w coraz większym stopniu wykorzystywać energię elektryczną: na przykład w pompach ciepła w budynkach, pojazdach elektrycznych w transporcie lub piecach elektrycznych w niektórych gałęziach przemysłu. Jednym z widocznych rezultatów będzie stworzenie sieci miliona punktów ładowania pojazdów elektrycznych wraz z ekspansją energii słonecznej i wiatrowej.
- W przypadku sektorów, w których elektryfikacja jest trudna, w strategii promuje się czyste paliwa, w tym wodór odnawialny oraz zrównoważone biopaliwa i biogaz. Komisja zaproponuje nowy system klasyfikacji i certyfikacji paliw odnawialnych i niskoemisyjnych.
W strategii określono 38 działań mających na celu stworzenie bardziej zintegrowanego systemu energetycznego. Obejmują one przegląd istniejącego prawodawstwa, wsparcie finansowe, badania i wdrażanie nowych technologii i narzędzi cyfrowych, opracowanie wytycznych dla państw członkowskich w sprawie środków polityki budżetowej oraz stopniowe wycofywanie dotacji na paliwa kopalne, reformę systemu zarządzania rynkiem i planowanie infrastruktury, a także lepsze informowanie konsumentów. Analiza istniejących barier w tych obszarach będzie stanowić podstawę konkretnych propozycji Komisji, na przykład przeglądu rozporządzenia TEN-E do końca 2020 r. lub zmiany dyrektywy w sprawie opodatkowania energii oraz ram regulacyjnych rynku gazu w 2021 r.
Strategia w zakresie wodoru
W zintegrowanym systemie energetycznym wykorzystanie wodoru pomoże w dekarbonizacji przemysłu, transportu, wytwarzania energii i budynków w całej Europie. Strategia UE w zakresie wodoru dotyczy sposobu wykorzystania jego potencjału dzięki inwestycjom, regulacji, stworzeniu rynku oraz badaniom i innowacji.
Wodór może być źródłem energii w sektorach, które nie nadają się do elektryfikacji i umożliwić magazynowanie energii w celu zrównoważenia zmiennych przepływów energii ze źródeł odnawialnych. Można to jednak osiągnąć jedynie dzięki skoordynowaniu działań między sektorem publicznym i prywatnym na szczeblu UE. Priorytetem jest rozwój odnawialnych źródeł wodoru, produkowanego głównie z energii wiatrowej i słonecznej. Jednak w perspektywie krótko- i średnioterminowej potrzebne są inne niskoemisyjne technologie wodorowe, aby szybko ograniczyć emisje i wspierać rozwój rentownego rynku.
Stopniowe przejście wymaga podejścia etapowego.
- W latach 2020–2024 wesprzemy instalację w UE elektrolizerów wodorowych zasilanych energią ze źródeł odnawialnych o mocy co najmniej 6 gigawatów elektrolizerów, produkujących do miliona ton odnawialnego wodoru.
- W latach 2025–2030 wodór musi stać się integralną częścią zintegrowanego systemu energetycznego, z elektrolizerami wodorowymi zasilanymi energią ze źródeł odnawialnych o mocy co najmniej 40 gigawatów oraz produkcją do 10 mln ton odnawialnego wodoru w UE.
- W latach 2030–2050 technologie produkcji odnawialnego wodoru powinny osiągnąć dojrzałość i być wdrażane na dużą skalę we wszystkich sektorach trudnych do dekarbonizacji.
Aby pomóc w realizacji tej strategii, Komisja zainicjowała dziś europejski sojusz na rzecz czystego wodoru, w którym uczestniczą liderzy przemysłu, przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, krajowych i regionalnych ministerstw oraz Europejski Bank Inwestycyjny. Sojusz stworzy system wspierania inwestycji, służący rozwojowi produkcji czystego wodoru i stymulowaniu popytu na czysty wodór w UE.
Aby ukierunkować wsparcie na najbardziej ekologiczne spośród dostępnych technologii, Komisja będzie dążyć do wprowadzenia wspólnych norm, terminologii i certyfikacji opartej na emisjach dwutlenku węgla w całym cyklu życia produktu, zakotwiczonych w obowiązujących przepisach dotyczących klimatu i energii oraz zgodnie z taksonomią UE dotyczącą zrównoważonych inwestycji. Komisja zaproponuje środki polityczne i regulacyjne w celu zapewnienia pewności dla inwestorów, ułatwienia wykorzystywania wodoru, promowania niezbędnej infrastruktury i sieci logistycznych, dostosowania narzędzi planowania infrastruktury oraz wspierania inwestycji, w szczególności za pomocą planu odbudowy Next Generation EU.
Cytaty pochodzące od członków kolegium komisarzy
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans, powiedział: Przyjęte dziś strategie przyczynią się do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu i ekologicznej odbudowy gospodarki, a także do zdecydowanego postępu w dekarbonizacji naszej gospodarki do 2050 r. Nowa gospodarka wodorowa może być motorem napędzającym wzrost gospodarczy, który pomoże nam przezwyciężyć zapaść spowodowaną przez COVID-19. Rozwijając i budując łańcuch wartości czystego wodoru, Europa stanie się światowym liderem i zachowa przewagę na starcie w dziedzinie czystych technologii.
Komisarz do spraw energii Kadri Simson dodała: 75 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z energii, więc by osiągnąć cele wyznaczone na 2030 i 2050 r. potrzebujemy zmiany paradygmatu. System energetyczny UE musi zostać lepiej zintegrowany, musi być bardziej elastyczny i zdolny do stosowania najbardziej ekologicznych i najbardziej opłacalnych rozwiązań. Kluczową rolę w tym zakresie odegra wodór, ponieważ spadające ceny energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i ciągłe innowacje powodują, że jest najbardziej opłacalnym rozwiązaniem przy budowie gospodarki neutralnej dla klimatu.
Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: Nowy europejski sojusz na rzecz czystego wodoru będzie stymulować inwestycje w produkcję wodoru. Komisja opracuje szereg konkretnych projektów mających na celu wsparcie wysiłków na rzecz dekarbonizacji sektorów energochłonnych UE, takich jak przemysł stalowy i chemiczny. Sojusz ten ma strategiczne znaczenie dla realizacji ambicji Zielonego Ładu i dla odporności naszego przemysłu.
Kontekst
Europejski Zielony Ład – plan zbudowania zrównoważonej gospodarki UE poprzez dostrzeżenie w wyzwaniach związanych z klimatem i środowiskiem naturalnym możliwości we wszystkich obszarach polityki oraz przeprowadzenie transformacji, która będzie sprawiedliwa i będzie sprzyjać włączeniu społecznemu. Lepiej zintegrowany system energetyczny ma zasadnicze znaczenie dla realizacji neutralności klimatycznej do 2050 r., a jednocześnie dla tworzenia miejsc pracy, zapewnienia sprawiedliwej transformacji i wzmocnienia innowacyjności w UE i wiodącej pozycji unii w przemyśle na szczeblu globalnym. Sektor ten może wnieść kluczowy wkład w odbudowę gospodarki Unii po kryzysie związanym z koronawirusem, jak określono w pakiecie Next Generation EU, przedstawionym przez Komisję 27 maja 2020 r.
Obecnie systemy energetyczne nadal bazują na wielu równoległych i pionowych energetycznych łańcuchach wartości, które sztywno przypisują konkretne zasoby energetyczne do określonych sektorów ostatecznego wykorzystania, powodując marnowanie dużych ilości energii. Na przykład w sektorze transportu i jako substraty dla przemysłu dominują produkty ropopochodne. Węgiel i gaz ziemny są wykorzystywane głównie do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Sieci elektroenergetyczne i gazowe są projektowane i eksploatowane oddzielnie. Zasady rynkowe są również w dużej mierze specyficzne dla poszczególnych sektorów. Ten model osobnych struktur nie może prowadzić do powstania gospodarki neutralnej dla klimatu. Jest on nieefektywny pod względem technicznym i ekonomicznym oraz prowadzi do znacznych strat w postaci ciepła odpadowego i niskiej efektywności energetycznej.
Jednym ze sposobów na osiągnięcie integracji sektorowej jest wykorzystanie odnawialnego wodoru. Można go wykorzystywać jako substrat, paliwo lub jako nośnik i magazyn energii oraz do wielu potencjalnych zastosowań w sektorach przemysłu, transportu, energii i budownictwa. Co najważniejsze, nie emituje on żadnego zanieczyszczenia CO2 ani prawie żadnego zanieczyszczenie powietrza. Może zatem stanowić rozwiązanie pozwalające obniżyć emisyjność procesów przemysłowych i sektorów gospodarki, w których ograniczenie emisji dwutlenku węgla jest pilnie potrzebne, a zarazem trudne do osiągnięcia. Wszystko to sprawia, że wodór ma zasadnicze znaczenie dla wspierania zaangażowania UE w osiągnięcie do 2050 r. neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla, a także dla globalnych wysiłków na rzecz wdrożenia porozumienia paryskiego.
