Komisja Europejska opublikowała ostatnie sprawozdanie dotyczące tzw. systemu wczesnego ostrzegania – systemu Komisji mającego na celu zapobieganie lub ograniczanie sprzedaży produktów niebezpiecznych na rynku. Sprawozdanie pokazuje, że liczba działań podejmowanych przez organy po otrzymaniu ostrzeżenia rośnie z roku na rok, i wyniosła w 2019 r. 4477 w porównaniu z 4050 w 2018 r.
Komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości Didier Reynders powiedział: – System wczesnego ostrzegania działa 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, zapewniając przepływ informacji i bezpieczeństwo jednolitego rynku. Jak wynika ze sprawozdania z 2019 r., liczba działań na rzecz ochrony konsumentów przed niebezpiecznymi produktami i potencjalnymi szkodami jest rekordowo wysoka. Komisja współpracowała również z państwami członkowskimi, by zintensyfikować testowanie produktów. Prace te doprowadziły do oznaczenia 75 dodatkowych produktów w ramach naszego systemu wczesnego ostrzegania od końca ubiegłego roku.
Najważniejsze ustalenia zawarte w sprawozdaniu
W 2019 r. organy 31 państw uczestniczących w systemie wczesnego ostrzegania (państwa członkowskie UE oraz Zjednoczone Królestwo, Norwegia, Islandia i Liechtenstein) wymieniły za pośrednictwem systemu 2243 ostrzeżenia dotyczące produktów niebezpiecznych, w odpowiedzi na które podjęto 4477 działań następczych. Stanowi to wzrost o 10 proc. w stosunku do ubiegłego roku i o 63 proc. od 2015 r. Podjęte działania obejmują zarówno wycofanie lub zniszczenie produktu przez dystrybutorów i sprzedawców detalicznych, zanim dotrze on do konsumentów, jak i wycofanie produktów niebezpiecznych od użytkowników.
Według opublikowanego dziś sprawozdania najczęściej zgłaszaną kategorią produktów są zabawki (29 proc. wszystkich zgłoszeń), a następnie pojazdy silnikowe (23 proc.) oraz urządzenia i sprzęt elektryczny (8 proc.). Znaczna liczba ostrzeżeń dotyczy kosmetyków, odzieży, tkanin i wyrobów związanych z modą, a także artykułów dziecięcych i sprzętu dla dzieci.
Najczęściej zgłaszane rodzaje ryzyka związanego z produktem to urazy (27 proc.), takie jak złamania lub wstrząśnienia mózgu. Drugim najczęstszym powodem obaw są składniki chemiczne w produktach (23 proc.), a następnie ryzyko zadławienia się dzieci (13 proc.).
Chociaż nie uwzględniono tego w sprawozdaniu z 2019 r., od wybuchu pandemii koronawirusa zarejestrowano szereg nowych ostrzeżeń. Do 1 lipca wpłynęły 63 ostrzeżenia dotyczące maseczek ochronnych, 3 ostrzeżenia dotyczące kombinezonów ochronnych, 3 – płynów do dezynfekcji rąk i 3 – lamp ultrafioletowych („pałeczek odkażających”). Od 1 marca do 1 lipca podjęto 10 działań następczych w sprawie maseczek ochronnych, a jedno w sprawie płynu do dezynfekcji rąk, co doprowadziło do dalszej harmonizacji środków przeciwko tym produktom i tym samym do poprawy ochrony konsumentów w całej Europie.
Skoordynowane testowanie produktów
Komisja opublikowała dziś również wyniki skoordynowanych działań w zakresie bezpieczeństwa produktów (CASP). Prace te, które obejmowały wspólne testowanie produktów przez Komisję Europejską i organy europejskie, doprowadziły do przetestowania pod kątem bezpieczeństwa ponad 652 produktów. Produkty wybrane do testowania przez państwa członkowskie obejmowały osobiste urządzenia transportowe, zabawki pluszowe, ładowarki, baterie, dziecięce siedzenia rowerowe oraz zabawki slime. 38 proc. wszystkich testowanych produktów było niezgodnych z określonymi aspektami unijnych przepisów w zakresie bezpieczeństwa. Stwierdzono, że 11 proc. produktów (75 produktów) stanowi poważne zagrożenie dla konsumentów. Na przykład choć wszystkie testowane siedzenia rowerowe były obarczone pewnym rodzajem ryzyka, tylko 8 proc. stanowiło poważne zagrożenie. Według kategorii, najwyższe wskaźniki poważnego ryzyka dotyczyły zabawek pluszowych (68 proc.), podczas gdy baterie wykazywały najmniejsze zagrożenie (1 proc.). Jeżeli zostanie stwierdzone, że ryzyko jest poważne, produkt zostaje zgłoszony w systemie wczesnego ostrzegania w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się niebezpiecznych produktów na rynku.
Kolejne kroki
Komisja będzie nadal modernizować narzędzia systemu wczesnego ostrzegania w celu zachęcenia konsumentów do korzystania z baz danych o ostrzeżeniach oraz do podejmowania decyzji o bezpiecznym zakupie. Obejmuje to aktualizację strony internetowej dla konsumentów i przedsiębiorstw, a także specjalne narzędzie wykorzystywane przez państwa członkowskie do powiadamiania o ostrzeżeniach.
Skoordynowane działania w zakresie bezpieczeństwa produktów są organizowane co roku. Tegoroczne działania – CASP2020 – rozpoczęły się na początku roku. Obejmują one testowanie produktów (takich jak zabawki, biżuteria, urządzenia do zabawy na świeżym powietrzu, kable, małe kuchenne urządzenia grzewcze, gniazdka niemowlęce i foteliki samochodowe dla dzieci), ocenę ryzyka, nadzór rynku przez internet, współpracę z organami celnymi, gromadzenie danych o urazach i wypadkach oraz kampanie informacyjne. W kontekście koronawirusa Komisja ogłasza również specjalną procedurę do zgłaszania produktów związanych z wirusem. Oczekuje się, że wspólne prace, które będą podobne do prac prowadzonych w odniesieniu do produktów niezwiązanych z koronawirusem, będą obejmowały maseczki ochronne, płyny do dezynfekcji rąk i rękawice, i rozpoczną się w połowie lipca 2020 r. Priorytety CASP2021 są obecnie ustalane.
Kontekst
Od 2003 r. system wczesnego ostrzegania zapewnia, aby informacje o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych wycofanych z rynku lub od użytkowników w całej Europie były szybko przekazywane państwom członkowskim i Komisji Europejskiej. W ten sposób można podjąć odpowiednie działania następcze w całej UE.
System wczesnego ostrzegania ma swoją stronę internetową Safety Gate, która umożliwia dostęp do aktualizowanych cotygodniowo ostrzeżeń zgłaszanych przez organy państw członkowskich uczestniczących w systemie. Dzięki modernizacji systemu konkretne ostrzeżenia mogą być traktowane priorytetowo i przetwarzane niezwłocznie po zgłoszeniu, tak jak ostrzeżenie dotyczące niebezpiecznych maseczek ochronnych w kwietniu 2020 r.
Przedsiębiorstwa mogą z kolei korzystać z Business Gateway, aby szybko i skutecznie ostrzegać organy krajowe o produktach, które wprowadziły do obrotu, a które mogą być niebezpieczne.
Kolejnym działaniem w zakresie ochrony konsumentów jest zobowiązanie do zapewnienia bezpieczeństwa produktów (Product Safety Pledge), które określa konkretne dobrowolne działania wykraczające poza to, co zostało już ustanowione w prawodawstwie UE. Umowę o współpracy z państwami członkowskimi w celu usuwania niebezpiecznych produktów ze swoich stron internetowych podpisało już siedem internetowych platform handlowych. Firma Wish.com dołączyła niedawno do inicjatywy.
