Celem tego programu jest podniesienie świadomości społeczeństwa na temat wczesnych objawów, sposobu postępowania oraz możliwości leczenia nowotworów głowy i szyi. Kampania informacyjna ma doprowadzić do wcześniejszego wykrycia a co za tym idzie zwiększenia wyleczalności nowotworów tej okolicy.
W ramach tego tygodnia będą dostępne nieodpłatne badania dla pacjentów, u których utrzymują ponad trzy tygodnie następujące objawy: nawracające krwawienia z nosa czy gardła, chrypka, trudności w połykaniu, ból gardła (szczególnie przy przełykaniu), uczucie ciała obcego w gardle, owrzodzenia w jamie ustnej i gardle, zmiany rozrostowe na skórze głowy i szyi lub pojawienie się guza na szyi.
Badania będą przeprowadzone w Poradni Laryngologicznej w zespole Poradni Specjalistycznych przy ul. Terebelskiej w poniedziałek 21.09.2020 roku i czwartek 24.09.2020 roku w godzinach 15.00-17.00. Na powyższe badanie należy zapisać się telefonicznie pod numerem telefonu 83 4147170.
W holu szpitala na parterze w poniedziałek 21.09.2020 roku będzie otwarta wystawa zdjęć pacjentów z chorobami nowotworowymi głowy i szyi w stopniu znacznie zaawansowanym. Zdjęcia w pewnym stopniu szokujące z podanymi przez pacjentów przyczynami opóźnień w zgłoszeniu się do lekarza. Widok takich zmian powinien utkwić w pamięci oglądającego, aby nie dopuścił do takiego stanu.
Nowotwory regionu głowy i szyi
Nowotwory regionu głowy i szyi stanowią istotny problem kliniczny i społeczny, chociaż nie są tak częste jak chociażby rak płuca u mężczyzn czy rak piersi u kobiet. Dotyczą wielu ważnych okolic anatomicznych, jak: krtań, gardło, język, wargi czy nos, wpływając bezpośrednio na najważniejsze funkcje życiowe człowieka – połykanie, oddychanie oraz mowę. Ich procentowy udział wśród wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce niezmiennie w ciągu ostatnich lat waha się od 5,5 do 6,2%, co przekłada się na ok. 5500 do 6000 nowych zachorowań rocznie. Podobne wskaźniki zachorowalności dotyczą także innych krajów europejskich. Do nowotworów regionu głowy i szyi nie zalicza się nowotworów mózgu czy oka.
Większość chorych z nowotworami głowy i szyi (60%) zgłasza się do lekarza rodzinnego zbyt późno, w III i IV stopniu zaawansowania choroby nowotworowej. Szansa na całkowite wyleczenie tych chorych jest problematyczna. Większość z nich umiera w pierwszych pięciu latach od rozpoznania. Jedyną nadzieją dla chorych z nowotworami głowy i szyi, bez względu na wiek, jest szybkie rozpoznanie w początkowym stadium zaawansowania choroby nowotworowej i małoinwazyjne leczenie. Wówczas 90-95% z nich wraca do pracy z dobrą jakością życia, czy pełnego wyleczenia. Ciągła edukacja nas wszystkich oraz badania profilaktyczne mogą zapewnić sukces w leczeniu onkologicznym.
Czynniki ryzyka
Nowotwory złośliwe narządów głowy i szyi to w ok. 85 – 90% przypadków raki płaskonabłonkowe. Czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi tego typu nowotworów są dobrze określone. Narażenie na dym tytoniowy skutkuje powolną przemianą nowotworową (kolejne mutacje genów) całej błony śluzowej górnych dróg oddechowych i pokarmowych, doprowadzając do powstania stanów przedrakowych. Połączenie dymu tytoniowego z wysoko procentowym alkoholem powoduje rozpuszczanie toksycznych związków dymu tytoniowego w alkoholu prowadzi do ich silnego i długotrwałego wnikania do komórek nabłonka. Innymi czynnikami rakotwórczymi są wyziewy chemiczne, cząstki plastiku, pył drzewny czy węglowy a także przewlekłe mechaniczne drażnienie śluzówek poprzez źle dopasowane protezy, czy uszkodzone zęby przy złej higienie jamy ustnej. W ostatnich latach w sposób istotny rośnie ilość zachorowań na raka głównie gardła środkowego, spowodowanych infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) tego samego, który wywołuje raka szyjki macicy u kobiet.
Co można zmienić, żeby wcześniej rozpoznawać te nowotwory?
Przede wszystkim istotne jest podniesienie stanu świadomości społeczeństwa. Utrzymywanie się ponad trzy tygodnie takich objawów jak: nawracające krwawienia z nosa czy gardła, chrypka, trudności w połykaniu, ból gardła (szczególnie przy przełykaniu), uczucie ciała obcego w gardle lub pojawienie się guza na szyi, o ile nie ma podłoża zapalnego, powinno być sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego i chory ma się zgłosić do specjalisty, najlepiej laryngologa. Pojawienie się tych objawów nie jest jednoznaczne z rozpoznaniem choroby nowotworowej. Objawy te spotykamy w wielu innych chorobach, ale utrzymywanie się ich przez ponad trzy tygodnie mimo leczenia powinno być zweryfikowane odpowiednimi badaniami specjalistycznymi aby nie przeoczyć stanu przedrakowego czy początkowego stadium rozwoju raka.
Wraz z profilaktyką nowotworów głowy i szyi należy wspomnieć o rakach skóry, które bardzo często występują na skórze głowy i szyi. Główną przyczyną ich powstania jest nadmierne napromieniowanie promieniami UV, głównie słonecznymi ale coraz częściej promieniami UV w solariach, co powoduje zwiększenie zachorowalności u młodych kobiet. Jest to rak typowy dla osób starszych i wykryty w początkowym stadium zaawansowania daje szanse ponad 90 % wyleczalności. Każda zmiana skórna, która zaczyna szybciej rosnąć , zmienia barwę, powodować swędzenie czy dawać dolegliwości bólowe powinna wzbudzić niepokój onkologiczny. Pacjent powinien zgłosić się do dermatologa , onkologa, w przypadku zmiany na głowie i szyi ewentualnie laryngologa, gdyż takie zmiany w Białej Podlaskiej usuwają laryngolodzy.
Bardzo częstą przyczyną opóźnień w zgłoszeniu się do lekarza w przebiegu choroby nowotworowej jest lęk. Słowo „rak” błyskawicznie zmienia ocenę pacjenta w stosunku do własnego zdrowia i choć fizycznie nic w danym momencie się nie zmieniło, w odczuciu chorego zdrowie legło w gruzach. Ten lęk i przekazywane bezpodstawne sądy o nowotworach: „rak to wyrok”, „ nie ruszaj raka bo się zezłośliwi”, „sąsiad od zawsze pali papierosy a nie ma raka”, wiara w cudowne niekonwencjonalne metody leczenia oraz leki sprowadzane przez internet opóźniają znacznie czas wykrycia i leczenie nowotworów.
Informowanie pacjenta „ ma Pan/Pani/ taki stan zaawansowania choroby nowotworowej, że nie możemy jej wyleczyć” jest trudne i obciążające psychicznie zarówno lekarza jak i pacjenta. Zgłaszając się do lekarza w początkowym stadium zaawansowania choroby nowotworowej lub w stadium przedrakowym dajemy szanse lekarzowi na skuteczną walkę z tą chorobą.
tekst : dr n. med. Piotr Szczepański – specjalista II stopnia z otolaryngologii, Ordynator Oddziału Otolaryngologicznego
