Program zatwierdzono zgodnie z tymczasowymi ramami prawnymi w zakresie pomocy państwa przyjętymi przez Komisję 19 marca 2020 r., a następnie zmienionymi 3 kwietnia i 8 maja 2020 r.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: – Polski program o wartości 450 mln euro, współfinansowany z funduszy strukturalnych UE, umożliwi dalsze zwiększanie dostępu do płynności przez przedsiębiorstwa w potrzebie poprzez udzielanie pożyczek i gwarancji państwowych na zabezpieczenie pożyczek, pokrywających 100 proc. ryzyka w wysokości do 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. Wsparcie to pomoże przedsiębiorstwom działającym we wszystkich sektorach kontynuować działalność w trakcie i po pandemii. Przez cały czas ściśle współpracujemy z państwami członkowskimi, ponieważ zależy nam na tym, aby krajowe środki wsparcia były wprowadzane w skoordynowany i skuteczny sposób zgodnie z przepisami UE.
Środki wsparcia zgłoszone przez Polskę
Polska zgłosiła Komisji na podstawie tymczasowych ram prawnych program opiewający na 450 mln euro (ok. 2 mld złotych), który przewiduje udzielanie wsparcia przedsiębiorstwom dotkniętym skutkami pandemii COVID-19.
Środek ten będzie współfinansowany z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Państwa członkowskie mogą zdecydować, w jaki sposób wykorzystywać unijne fundusze strukturalne zgodnie z zasadami dotyczącymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, oraz – w przypadku gdy fundusze te są wykorzystywane do udzielania wsparcia przedsiębiorstwom, w miarę możliwości przy współfinansowaniu ze strony państwa członkowskiego – zgodnie z unijnymi zasadami dotyczącymi pomocy państwa.
Wsparcie będzie miało formę pożyczek i gwarancji publicznych na zabezpieczenie pożyczek.
Z programu będą mogły skorzystać przedsiębiorstwa działające we wszystkich sektorach, mające dostęp do europejskich funduszy strukturalnych i borykające się z trudnościami wskutek koronawirusa. Szacuje się, że takie wsparcie trafi do około 7 tys. przedsiębiorstw.
Program ma na celu złagodzenie negatywnych skutków gospodarczych pandemii COVID-19. Jego celem jest zaspokojenie potrzeb w zakresie płynności tych przedsiębiorstw, które najmocniej odczuwają skutki gospodarcze pandemii. Ponadto program ma pomóc tym przedsiębiorstwom w kontynuacji ich działalności, rozpoczęciu inwestycji i utrzymaniu zatrudnienia w trakcie i po pandemii.
Komisja uznała, że program zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa. W szczególności (i) wsparcie nie przekroczy 100 tys. euro na przedsiębiorstwo prowadzące działalność w zakresie produkcji podstawowej produktów rolnych, 120 tys. euro na przedsiębiorstwo działające w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz 800 tys. euro na przedsiębiorstwo prowadzące działalność we wszystkich innych sektorach zgodnie z tymczasowymi ramami prawnymi; oraz (ii) wsparcie nie zostanie przyznane przedsiębiorstwom, które znajdowały się już w trudnej sytuacji 31 grudnia 2019 r.
Komisja uznała, że zgłoszony przez Polskę środek jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa.
W związku z tym Komisja zatwierdziła środek na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.
Kontekst
Komisja Europejska przyjęła tymczasowe ramy pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią COVID-19. W tymczasowych ramach pomocy państwa, zmienionych 3 kwietnia i 8 maja 2020 r., przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:
- Dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki w wysokości do 100 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do 120 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do 800 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich pozostałych sektorach; środki te pozwolą pokryć pilne potrzeby w zakresie płynności. Państwa członkowskie mogą również udzielać nieoprocentowanych pożyczek lub gwarancji na zabezpieczenie pożyczek pokrywających 100 proc. ryzyka, do wysokości nominalnej 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. Wyjątek stanowi sektor podstawowej produkcji rolnej oraz sektor rybołówstwa i akwakultury, w przypadku których zastosowanie mają limity w wysokości odpowiednio 100 tys. euro i 120 tys. euro na przedsiębiorstwo.
- Gwarancje państwowe na zabezpieczenie pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorstwa, dzięki którym banki nadal będą udzielać pożyczek klientom, którzy ich potrzebują. Takie gwarancje państwowe mogą pokrywać do 90 proc. ryzyka związanego z pożyczkami, aby pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.
- Subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw (dług uprzywilejowany i podporządkowany) z korzystnymi stopami oprocentowania. Pożyczki te mogą pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.
- Gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej, zapewniające uznanie takiego wsparcia za pomoc bezpośrednią dla klientów banków, a nie dla samych banków, oraz wytyczne dotyczące sposobu minimalizowania zakłócenia konkurencji między bankami.
- Publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych w odniesieniu do wszystkich państw, bez potrzeby wykazywania przez zainteresowane państwo członkowskie, że dane państwo jest tymczasowo państwem o ryzyku niezbywalnym.
- Wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem, mające na celu zaradzenie obecnemu kryzysowi w obszarze zdrowia, przyznawane w formie dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych lub korzyści podatkowych. Dodatkowe korzyści mogą być przyznawane na projekty realizowane w oparciu o transgraniczną współpracę z między państwami członkowskimi.
- Wsparcie na budowę i rozbudowę placówek przeprowadzających testy, mające na celu opracowywanie i testowanie produktów (w tym szczepionek, respiratorów i odzieży ochronnej) użytecznych w walce z pandemią, aż do pierwszego zastosowania przemysłowego. Wsparcie to może przyjąć formę dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
- Wsparcie na wytwarzanie produktów istotnych z punktu widzenia walki z pandemią wywołaną przez koronawirusa, w formie dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
- Ukierunkowane wsparcie w formie odroczenia płatności podatkowych lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne dla tych sektorów, regionów lub rodzajów przedsiębiorstw, które są najbardziej dotknięte skutkami pandemii.
- Ukierunkowane wsparcie w formie dopłat do wynagrodzeń pracowników dla przedsiębiorstw w sektorach lub regionach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii, które w przeciwnym wypadku musiałyby dokonywać zwolnień.
- Ukierunkowana pomoc w formie dokapitalizowania dla przedsiębiorstw niefinansowych, jeżeli nie jest dostępne żadne inne odpowiednie rozwiązanie. Wprowadzono zabezpieczenia zapobiegające nadmiernym zakłóceniom konkurencji na jednolitym rynku: warunki dotyczące konieczności, adekwatności i wielkości interwencji; warunki wejścia przez państwo w struktury kapitałowe przedsiębiorstw oraz wynagrodzenie; warunki dotyczące wyjścia państwa ze struktur kapitałowych przedsiębiorstw; warunki dotyczące sposobu zarządzania, w tym zakaz dywidend i pułapy wynagrodzeń dla kadry kierowniczej wyższego szczebla; zakaz subsydiowania skrośnego i zakaz nabywania oraz dodatkowe środki mające na celu ograniczenie zakłóceń konkurencji; wymogi w zakresie przejrzystości i sprawozdawczości.
Tymczasowe ramy pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia, z wyjątkiem pożyczek i gwarancji dotyczących tej samej pożyczki i przekraczających progi przewidziane w tymczasowych ramach. Pozwalają one ponadto państwom członkowskim na łączenie wszystkich środków wsparcia przyznanych na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa z istniejącymi możliwościami przyznawania przedsiębiorstwom pomocy de minimis – do wysokości 25 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do wysokości 30 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do wysokości 200 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich innych sektorach. Jednocześnie państwa członkowskie muszą zobowiązać się, że będą unikać nienależnej kumulacji środków wsparcia dla tych samych przedsiębiorstw, by ograniczyć wsparcie do zaspokojenia ich rzeczywistych potrzeb.
Ponadto tymczasowe ramy pomocy państwa są uzupełnieniem wielu innych możliwości, już udostępnionych państwom członkowskim na potrzeby łagodzenia skutków społeczno-gospodarczych obecnej pandemii, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. 13 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na pandemię COVID-19, w którym przedstawiono te możliwości. Państwa członkowskie mogą na przykład wprowadzić, z korzyścią dla przedsiębiorstw, ogólnie obowiązujące zmiany (np. odroczenie podatków lub subsydiowanie skróconego czasu pracy we wszystkich sektorach), które nie wchodzą w zakres zasad pomocy państwa. Mogą również przyznawać przedsiębiorstwom rekompensaty za szkody poniesione bezpośrednio w wyniku pandemii.
Tymczasowe ramy pomocy państwa będą obowiązywać do końca grudnia 2020 r. Ze względu na to, że problemy z wypłacalnością mogą uwidocznić się dopiero na późniejszym etapie w miarę rozwoju kryzysu, Komisja przedłużyła ten okres do końca czerwca 2021 r. tylko w odniesieniu do środków w zakresie dokapitalizowania. W celu zapewnienia pewności prawa, przed upływem tych terminów Komisja oceni, czy konieczne jest ich przedłużenie.
Jawna wersja decyzji będzie dostępna pod numerem sprawy SA.57191 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).
