Wieści z Unii: Plan wychodzenia z pandemii

Choć wciąż jeszcze UE działa w trybie alarmowym, konieczne nadzwyczajne działania podjęte przez państwa członkowskie i UE przynoszą efekty. Spowolniły one rozprzestrzenianie się wirusa i ocaliły tysiące istnień ludzkich. Środki te i związana z nimi niepewność wiążą się jednak z ogromnymi kosztami dla ludzi, społeczeństwa i gospodarki i nie mogą trwać w nieskończoność.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: – Mimo że warunki panujące w państwach członkowskich nadal bardzo się różnią, wszyscy Europejczycy słusznie zadają sobie pytanie, kiedy i w jakiej kolejności można znieść środki zapewniające izolację. Odpowiedzialne planowanie działań, mądrze równoważące ochronę zdrowia publicznego z zapewnieniem funkcjonowania naszych społeczeństw, wymaga solidnych podstaw. Dlatego też Komisja opracowała zestaw wytycznych, kryteriów i środków, który stanowi podstawę do przemyślanych działań. Siłą Europy jest równowaga społeczno-gospodarcza. Uczymy się od siebie nawzajem i pomagamy Unii Europejskiej wyjść z kryzysu.

Komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Stella Kyriakides oświadczyła: – Powrót do normalności po spowodowanych koronawirusem blokadach będzie wymagał starannie skoordynowanego i europejskiego podejścia państw członkowskich, opartego na naukowych podstawach i w duchu solidarności. Bardzo ważne jest, aby nasze systemy opieki zdrowotnej były przygotowane na większą liczbę nowych przypadków, aby dostępne były niezbędne leki i sprzęt oraz abyśmy mogli stosować testy oraz śledzenie na szeroką skalę. Wiemy, że droga ta będzie długa i wieloetapowa, a skutki tego bezprecedensowego kryzysu zdrowotnego pozostaną z nami na długo. Do czasu znalezienia skutecznych terapii i szczepionki będziemy musieli nauczyć się żyć z tym wirusem. Ale Europa znów stanie na nogi, razem i zjednoczona. To jedyne rozwiązanie.

Uznając specyfikę każdego kraju, w europejskim planie działania ustanowiono następujące kluczowe zasady:

Najważniejsze to wybrać właściwy moment. Decyzja, że nadszedł czas na rozpoczęcie łagodzenia środków izolacji, powinna się opierać na następujących kryteriach:

• Kryteria epidemiologiczne pokazujące, że rozprzestrzenianie się choroby w dłuższym okresie znacznie zmalało i ustabilizowało się.
• Wystarczające możliwości systemu opieki zdrowotnej, na przykład z uwzględnieniem wskaźnika wykorzystania oddziałów intensywnej opieki medycznej, dostępności pracowników służby zdrowia i materiałów medycznych.
• Odpowiednia zdolność do monitorowania, w tym szeroka dostępność testów do szybkiego wykrywania i izolowania osób zakażonych, a także możliwość ich identyfikacji i śledzenia.

Potrzebujemy europejskiego podejścia. Chociaż harmonogram i tryb znoszenia środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa różnią się w poszczególnych państwach członkowskich, potrzebujemy wspólnych ram o następujących podstawach:

• Nauka koncentrująca się na zdrowiu publicznym, ze świadomością, że zniesienie środków ograniczających wymaga wyważenia korzyści dla zdrowia publicznego i skutków społeczno-gospodarczych;
• Koordynacja między państwami członkowskimi, aby uniknąć negatywnych skutków. Jest to przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.
• Wzajemne poszanowanie i solidarność. Jest to istotne zarówno ze względów zdrowotnych, jak i społeczno-gospodarczych. Państwa członkowskie powinny co najmniej powiadamiać się nawzajem i Komisję z odpowiednim wyprzedzeniem przed zniesieniem środków oraz uwzględniać otrzymane opinie.

Stopniowe znoszenie izolacji wymaga środków towarzyszących, w tym:

• gromadzenia zharmonizowanych danych i opracowania rzetelnego systemu zgłaszania i śledzenia kontaktów, m.in. przy wykorzystaniu narzędzi cyfrowych umożliwiających pełne poszanowanie prywatności danych;
• zwiększenia zdolności przeprowadzania testów i ujednolicenia metod testowania. Komisja – w porozumieniu z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób – przyjęła dziś wytyczne dotyczące różnych testów na koronawirusa i ich działania;
• zwiększenia potencjału i odporności krajowych systemów opieki zdrowotnej, w szczególności w odpowiedzi na przewidywany wzrost liczby zakażeń po zniesieniu środków ograniczających;
• dalszego zwiększenia zdolności w zakresie wyposażenia medycznego i środków ochrony osobistej.
• opracowania bezpiecznych i skutecznych terapii i leków, a także opracowania i szybkiego wprowadzenia szczepionki w celu położenia kresu koronawirusowi.

DALSZE DZIAŁANIA

W planie działania Komisji wymieniono konkretne zalecenia, jakie powinny rozważyć państwa członkowskie, planując zniesienie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa:

• Działania te powinny być stopniowe: środki powinny być znoszone etapowo, z zachowaniem odpowiedniego czasu pomiędzy poszczególnymi etapami w celu pomiaru skutków.

• Środki ogólne należy stopniowo zastępować środkami ukierunkowanymi. Przykładowo należy dłużej chronić grupy najbardziej zagrożone; ułatwiać stopniowe wznawianie niezbędnej działalności gospodarczej; zapewnić regularne czyszczenie i dezynfekcję węzłów transportowych, sklepów i miejsc pracy; zastąpić ogólne stany nadzwyczajne ukierunkowanymi interwencjami rządowymi w celu zapewnienia przejrzystości i demokratycznej rozliczalności.

• Kontrole na granicach wewnętrznych należy znosić w sposób skoordynowany. Ograniczenia dotyczące podróży i kontrole graniczne należy znieść, gdy sytuacja epidemiologiczna w regionach przygranicznych wystarczająco się zbliży. W drugim etapie należy ponownie otworzyć granice zewnętrzne, uwzględniając rozprzestrzenianie się wirusa poza UE.

• Ponowne uruchamianie działalności gospodarczej powinno przebiegać stopniowo: Istnieje kilka modeli, które można wdrożyć, uwzględniające m.in. miejsca pracy odpowiednie do telepracy, znaczenie gospodarcze, pracę w systemie zmianowym itp. Należy unikać jednoczesnego powrotu wszystkich pracowników do miejsc pracy.

• Na gromadzenie się należy zezwalać stopniowo, uwzględniając specyfikę różnych kategorii działalności, takich jak:

1. szkoły i uczelnie;
2. działalność handlowa (handel detaliczny) z możliwością gradacji;
3. środki związane z aktywnością społeczną (restauracje, kawiarnie) z możliwością stopniowania;
4. zgromadzenia masowe.

• Należy kontynuować działania mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa, organizując kampanie informacyjne, aby zachęcić ludność do utrzymania rygorystycznych praktyk w zakresie higieny i ograniczania kontaktów personalnych.
• Działania te należy stale monitorować i zapewnić gotowość do przywrócenia w razie potrzeby bardziej rygorystycznych środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się pandemii.

Podczas stopniowego znoszenia środków zapewniających izolację istnieje potrzeba strategicznego planowania wyjścia z kryzysu, poprzez ożywienie gospodarki i powrót do zrównoważonego wzrostu. Obejmuje to dwojaką transformację w kierunku bardziej ekologicznego i cyfrowego społeczeństwa oraz wyciągnięcie z obecnego kryzysu wszelkich wniosków co do gotowości i odporności UE. Komisja opracuje plan naprawy oparty na zmienionym wniosku dotyczącym kolejnego długoterminowego budżetu UE (wieloletnich ram finansowych) oraz na zaktualizowanym programie prac Komisji na 2020 r.

KONTEKST

Komisja, we współpracy z przewodniczącym Rady Europejskiej, opracowała obecny plan działania w odpowiedzi na wezwanie Rady Europejskiej z 26 marca do przygotowania skoordynowanej strategii wyjścia. Uwzględnia on wiedzę ekspercką Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób oraz zespołu ekspertów naukowych doradzających Komisji w sprawie koronawirusa. Oczywiście każda taka refleksja opiera się na dostępnej obecnie wiedzy naukowej i należy ją korygować w miarę pojawiania się nowych faktów i harmonizacji metod pomiarowych.

Jednocześnie Komisja w dalszym ciągu uruchamia środki finansowe, aby wspierać badania nad rozwojem szczepionek, terapii i leków. Komisja współpracuje również z Europejską Agencją Leków w celu usprawnienia działań regulacyjnych, od badań klinicznych po pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. W pierwszym rzędzie będzie również wspierać współpracę międzynarodową.

Ponadto, aby pomóc państwom członkowskim w jak najszybszym nabyciu niezbędnego sprzętu, w tym testów, Komisja utworzyła platformę koordynacyjną do spraw sprzętu medycznego, uruchomiła wspólne przetargi i gromadzenie rezerw na wypadek sytuacji nadzwyczajnych za pośrednictwemRescEU oraz zaproponowała wsparcie krajowych systemów opieki zdrowotnej za pomocą instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych.