O 34 Pułku Piechoty, jego historii, pamiątkach, wspomnieniach rodzinnych, święcie, wystawie w Muzeum Południowego Podlasia i planach które z przyczyn zrozumiałych tegorocznego maja – w stu lecie Cudu nad Wisłą i bitwy 34 Pułku Piechoty z bolszewikami pod Rzeczycą opowiadają: prezydent Białej Podlaskiej Michał Litwiniuk, Agnieszka Gałecka wnuczka żołnierza 34. pp., br. Bogdan Augustyniak gwardian kościoła św. Antoniego w Białej Podlaskiej.
film: Trochę historii i wspomnień o 34. Pułku Piechoty
Michał Litwiniuk, prezydent Miasta Biała Podlaska:
„Co roku obchodzimy święto 34. Pułku, spotykamy się na miejskich uroczystościach, na wojskowym pikniku na placu Wolności. To wspaniałe rodzinne święto. Jak wiele innych uroczystości, także i ta nie odbędzie się w tym roku w takiej formie, jaką planowaliśmy. Ze względów bezpieczeństwa pozostajemy w domach. Nie zmieni to faktu, że chcemy godnie uczcić 34. Pułk Piechoty.
Ten rok jest szczególny – mija 100 lat od wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, w której Polacy odnieśli piękne zwycięstwo. 34. Pułk Piechoty wpisał się chlubnie w walki o niepodległość II Rzeczypospolitej w latach 1919-1920.
W lutym 1919 roku pułk stoczył bój z Niemcami pod Kobylanami. W maju 1920 roku walczył z bolszewikami pod Rzeczycą. Rocznica tej zwycięskiej bitwy – 8 maja – wyznaczyła dzień najważniejszego święta 34. Pułku Piechoty. To męstwo na polu walki zostało docenione przez marszałka Józefa Piłsudskiego w sposób najpiękniejszy – Orderem Virtuti Militari dla żołnierzy.
Z okazji setnej rocznicy walki pod Rzeczycą Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej przygotowało rocznicową wystawę poświęconą historii 34 Pułku Piechoty.
Zapraszam Państwa na nią w nietypowy sposób – online. Od 11 maja możecie ją Państwo zobaczyć zarówno w internecie, jak i na miejscu – w muzeum.
Zgromadziliśmy tu dla Państwa niezwykłe dokumenty i pamiątki, pieczołowicie przechowywane przez potomków żołnierzy 34. Pułku Piechoty oraz w archiwach. Dziękuję bialczanom za piękny odzew i przekazanie tych cennych zbiorów, które możemy teraz eksponować w Muzeum Południowego Podlasia. Dziękuję także panu Andrzejowi Olichwirukowi za udostępnienie na wystawę swoich prywatnych zbiorów oraz pomoc w realizacji wystawy.
Wyrazy wdzięczności przekazuję pracownikom muzeum na ręce przygotowującej scenariusz wystawy pani Renaty Lenz.
34. Pułk Piechoty powstał 7 grudnia 1918 r. w Twierdzy Dęblin. Do Białej Podlaskiej pułk przybył 31 grudnia 1918 roku. Jego losy zostały na stałe związane z Białą Podlaską i regionem. W czasie pokoju 34. Pułk Piechoty stał się ważnym animatorem życia miasta. Do dziś pamięć o nim jest żywa. Ma to swoje odbicie na obecnej wystawie.
Tak często mijamy miejsca w Białej Podlaskiej, które są z 34. Pułkiem Piechoty związane.
Na ulicy Warszawskiej znajduje się poświęcony mu pomnik, przy którym jak co roku, tak i dziś złożyłem kwiaty w imieniu mieszkańców. Uczciłem w ten sposób także spoczywającego na naszym miejskim cmentarzu żołnierza 34. Pułku.
O 34. Pułku Piechoty przypominają nam drewniane budynki przy ulicy Warszawskiej Budynek Ośrodka Szkolenia Zawodowego Kierowców – dawne kasyno oficerskie, jedno z najchętniej odwiedzanych przez bialską inteligencję tamtego okresu miejsc. Tu skupiało się życie towarzyskie i kulturalne miasta.
To także bloki wojskowe, w których mieszkali oficerowie 34. Pułku Piechoty, przy ulicy Warszawskiej i Kopernika.
To generał Ludwik Bittner z 34. Pułku Piechoty, zaprojektował pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego znajdujący się przed naszym I LO noszącym jego imię od strony ulicy Zamkowej.
Silne związki z 34. Pułkiem Piechoty miał kościół św. Antoniego – to dawny kościół garnizonowy.
Żołnierze 34. Pułku wyznania prawosławnego chodzili na nabożeństwa do naszej cerkwi znajdującej się przy ulicy Terebelskiej.
34. Pułk Piechoty pamięta strzelnica w lesie na końcu ulicy Grzybowej.
Przy ulicy Artyleryjskiej i dawnym stadionie mamy jeszcze pozostałości po 9. Pułku artylerii lekkiej.
Ulica Droga Wojskowa i kładka na Krznie, gdzie dawniej był drewniany most – ich budowa była jedną z najważniejszych pokojowych prac 34. Pułku. Most miał 32 metry długości, szerokość ponad 3 metrów i nośność 5 ton. Ta budowa miała duże znaczenie nie tylko dla wojska, ale również dla mieszkańców Białej Podlaskiej.
34. Pułkowi Piechoty zawdzięczamy nie tylko wspaniałe zwycięstwa na polu bitwy, ale też działania, które w latach 1922-1939 tak bardzo zmieniły Białą Podlaską.
Bialski garnizon stanowił rynek zbytu produktów rolnych. Na terenie obiektów wojskowych znalazło zatrudnienie wielu bialczan, co było bardzo ważne dla miejscowego rynku pracy.
To z lokalizacją wojska wiązała się elektryfikacja miasta w okolicy koszar, powstanie nowych ulic, a tym samym dogodnych połączeń komunikacyjnych.
Stacjonowanie w mieście wojska przynosi mu zawsze wiele profitów. Warto o tym przypomnieć w czasie, gdy to właśnie my jesteśmy świadkami historycznego powrotu wojsk lądowych do Białej Podlaskiej i powstawania garnizonu 18. Dywizji Zmechanizowanej na terenie byłego lotniska.
34. Pułk Piechoty aktywnie działał na rzecz dzieci – organizował akcje pomocy dla niezamożnej młodzieży, wspomagała okoliczne szkoły, organizował wakacyjne wyjazdy.
Sferą istotnej aktywności żołnierzy była oświata i kultura. Dowódcy kompanii organizowali zajęcia z nauki obywatelskiej.
W świetlicy pułkowej odbywały się lekcje savoir-vivre’u, tańców. Żołnierze dbali też o wychowanie patriotyczne, a szczególnym kultem otaczali marszałka Józefa Piłsudskiego, któremu poświęcona była specjalna sala, nazywana „Sanktuarium Wielkiego Marszałka”.
34. Pułk Piechoty stworzył wspaniały amatorski teatr, miał swoją orkiestrę, docenianą za wysoki poziom artystyczny. Częste koncerty i zabawy z jej udziałem cieszyły się ogromną popularnością.
Żołnierze propagowali aktywność fizyczną, organizując liczne zawody i prowadząc sekcje: lekkoatletyczną, gier sportowych, bokserską, narciarską, szermierczą. Prowadzili także spółdzielnię oraz promowali akcje oszczędzania wśród mieszkańców.
Historia 34. Pułku Piechoty kończy się we wrześniu 1939 roku. W czasie walk na Pomorzu w rejonie Bydgoszczy pułk został całkowicie rozbity przez Niemców.
W naszej pamięci pozostają wspaniali, mężni żołnierze, obywatele naszego miasta.
Zapraszam do poznania ich historii dzięki wystawie Muzeum Południowego Podlasia, a także wykładom dr. Pawła Borka, które są publikowane na profilu fb Miasto Biała Podlaska i Miejskiej Biblioteki Publicznej.
A gdy przechodzimy obok miejsc związanych z 34. Pułkiem, zatrzymajmy się może na chwilę i wspomnijmy ten wspaniały czas, gdy jego żołnierze wyznaczali rytm życia Białej Podlaskiej.”
materiał: Miasto Biała Podlaska
tekst: wypowiedź prezydenta Michała Litwiniuka zawarta w filmie / Leszek Niedaleki
film i zdjęcia: Małgorzata Mieńko
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
