Komisarz ds. sąsiedztwa i rozszerzenia, Olivér Várhelyi, powiedział: – Rozszerzenie Unii Europejskiej na Bałkany Zachodnie jest dla obecnej Komisji jednym z najważniejszych priorytetów. Pracujemy w trzech obszarach. Po pierwsze, proponujemy dzisiaj konkretne działania w kierunku udoskonalenia procesu przystąpienia. Wzmacniamy teraz i ulepszamy ten proces, celem nadal pozostaje jednak przystąpienie do UE i pełne członkostwo w UE. Po drugie, Komisja zdecydowanie popiera swoje zalecenie rozpoczęcia negocjacji w sprawie przystąpienia z Macedonią Północną i Albanią. Niebawem przedstawi aktualizację postępów poczynionych przez te dwa państwa. Po trzecie, w ramach przygotowywania szczytu UE i Bałkanów Zachodnich, który odbędzie się w Zagrzebiu w maju tego roku, Komisja przedstawi plan rozwoju gospodarczego i inwestycji w regionie.
Przyspieszenie procesu akcesyjnego – wiarygodna perspektywa członkostwa w UE dla państw regionu Bałkanów Zachodnich
Proces bardziej wiarygodny: Proces przystąpienia powinien opierać się na wzajemnym zaufaniu i jasnych zobowiązaniach – zarówno ze strony Unii Europejskiej jak i państw regionu Bałkanów Zachodnich. Należy wzmocnić wiarygodność za pośrednictwem jeszcze uważniejszego skupienia się na zasadniczych reformach, rozpoczynając od rządów prawa, funkcjonowania demokratycznych instytucji oraz administracji publicznej w państwach kandydujących, a także na ich gospodarce. Gdy kraje partnerskie spełnią obiektywne kryteria, państwa członkowskie zgodzą się na przejście do kolejnego etapu procesu, działając zgodnie z podejściem opartym na czynnikach merytorycznych.
Silniejsze sterowanie polityczne: Polityczny charakter procesu przystąpienia wymaga silniejszego politycznego sterowania oraz zaangażowania na najwyższych szczeblach. Komisja proponuje poszerzyć możliwości dialogu politycznego i strategicznego na wysokim szczeblu, organizując regularne szczyty UE i państw regionu Bałkanów Zachodnich oraz intensyfikując kontakty na szczeblu ministerialnym. Państwa członkowskie powinny ponadto bardziej systematycznie być angażowane się w monitorowanie i weryfikowanie procesu. Wszystkie organy w ramach układu o stabilizacji i stowarzyszeniu skupią się w większym stopniu na najważniejszych kwestiach politycznych i reformach, natomiast silniejsze sterowanie polityczne na potrzeby negocjacji zostanie zapewnione dzięki międzyrządowym konferencjom.
Proces bardziej dynamiczny: Aby nadać tempa procesowi negocjacji, Komisja proponuje podzielenie rozdziałów negocjacyjnych na sześć grup tematycznych: reformy zasadnicze; rynek wewnętrzny; konkurencyjność i wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu; zielona agenda i zrównoważona łączność; zasoby, rolnictwo i spójność; stosunki zewnętrzne. Po spełnieniu kryteriów otwierających otwierane będą negocjacje dotyczące poszczególnych grup tematycznych, nie zaś indywidualnych rozdziałów. Negocjacje dotyczące reform zasadniczych zostaną otwarte jako pierwsze i zamknięte jako ostatnie. Postępy w tym obszarze będą determinować ogólne tempo negocjacji. Ramy czasowe między otwarciem grupy tematycznej a zamykaniem poszczególnych rozdziałów powinny być ograniczone, najlepiej do jednego roku, w zależności od postępów reform.
Proces bardziej przewidywalny: Komisja w jaśniejszy sposób będzie informować o tym, czego UE oczekuje od kandydujących państw na poszczególnych etapach procesu. W przystępniejszy sposób wyjaśni, z jakimi pozytywnymi skutkami wiążą się postępy w obszarze reform, oraz z jakie będą negatywne skutki w przypadku braku postępów.
Aby zachęcić do przeprowadzenia wymagających reform, Komisja lepiej określi warunki konieczne do tego, aby kraje kandydujące odnosili postępy na drodze akcesyjnej i przedstawi wyraźne i wymierne zachęty będące przedmiotem bezpośredniego zainteresowania obywateli. Takie zachęty mogłyby obejmować przyspieszoną integrację oraz stopniowe przechodzenie do poszczególnych polityk UE, rynku UE i programów UE – zapewniając jednocześnie równe warunki działania – a także zwiększone finansowanie i inwestycje. Im lepsze postępy kraj kandydujący dokonuje w zakresie swoich reform, tym szybciej postępuje cały proces. Komisja proponuje również bardziej zdecydowane środki, które proporcjonalnie sankcjonowałyby wszelkie poważne lub przedłużające się opóźnienia lub regres w realizacji reform czy spełnienia wymogów procesu przystąpienia. Można przewidzieć możliwość wstrzymania negocjacji w określonych obszarach lub, w najpoważniejszych przypadkach, ich całkowitego zawieszenia, a zamknięte już rozdziały mogłyby zostać ponownie otwarte; wstrzymanie lub wycofanie korzyści wynikających z bliższej integracji, takie jak dostęp do programów UE, a także obniżenie intensywności finansowania unijnego.
Kolejne kroki
Komisja ma nadzieję, że państwa członkowskie zatwierdzą wniosek równolegle z wyrażeniem zgody na otwarcie negocjacji w sprawie przystąpienia Macedonii Północnej i Albanii, przed szczytem UE i Bałkanów Zachodnich, który odbędzie się w Zagrzebiu 6–7 maja br. Komisja przygotuje na szczyt propozycję, w jaki sposób przyspieszyć inwestycje, integrację społeczno-ekonomiczną i poprawę w zakresie praworządności w regionie Bałkanów Zachodnich.
