W Powiecie Bialskim, dokładnie na terenie miasta Międzyrzec Podlaski, dały o sobie znać niedoróbki ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo Farmaceutyczne.
Sprzeczności ustawy, które wynikły w codziennym życiu, Rada Powiatu ujęła w Stanowisku i przesyła do biur Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Ministra Zdrowia, Wojewody Lubelskiego, Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Lublinie. Naczelnej Izby Aptekarskiej. Związku Powiatów Polskich. Samorządów powiatowych z terenu województwa lubelskiego. Samorządów gminnych z terenu powiatu bialskiego.
W Stanowisku Rady Powiatu w Białej Podlaskiej w sprawie dotyczącej realizacji art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo Farmaceutyczne, czytamy:
W związku z tym, że żadne przepisy prawne (ani przepisy o samorządzie powiatowym ani Prawo Farmaceutyczne) nie wyposażają rady powiatu w narzędzia prawne umożliwiające egzekwowanie od aptek realizacji uchwały rady powiatu ustalającej rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych, Rada Powiatu w Białej Podlaskiej wnosi o zainicjowanie stosownych działań, których konsekwencją będzie zmiana przepisów ustawy Prawo Farmaceutyczne poprzez nałożenie obowiązku uregulowania rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na organ zajmujący się nadzorem farmaceutycznym nad aptekami lub poprzez wyposażenie organów powiatu w możliwość egzekwowania przestrzegania prawa przez przedsiębiorców prowadzących apteki.
Przepis art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne zobowiązuje radę powiatu do określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu. Niniejszy przepis określa również tryb wydawania uchwały w przedmiotowej sprawie i zobowiązuje radę powiatu do uzyskania opinii wójtów/burmistrzów gmin z terenu powiatu i samorządu lekarskiego.
Podstawowym kryterium uwzględnianym przy określeniu rozkładu godzin pracy aptek jest jego dostosowanie do potrzeb ludności i zapewnienie dostępności świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Równocześnie rada powiatu nie ma środków prawnych służących do egzekwowania od aptek realizacji uchwały ustalającej rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych.
Z obecnych przepisów wynika jedynie obowiązek informacyjny.
Stosowanie do art. 94 ust. 2a ustawy Prawo farmaceutyczne – rada powiatu przekazuje przedmiotową uchwałę w wersji elektronicznej ministrowi właściwemu do spraw zdrowia w terminie 2 dni roboczych od dnia jej podjęcia.
W przepisach ustawy Prawo farmaceutyczne istnieje jedynie zapis art. 103 ust. 2 pkt 3 ustawy, z którego wynika, że wojewódzki inspektorat farmaceutyczny może zdecydować o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej w przypadku, gdy apteka nie zaspokaja w sposób uporczywy potrzeb ludności w zakresie wydawania produktów leczniczych. Przepis ten jednak odnosi się wprost do niezaspokajania potrzeb ludności, nie zaś do nierespektowania np. harmonogramu dyżurów ustalonego przez radę powiatu. Ponadto ww. przepis odnosi się do uporczywego niezaspokajania potrzeb ludności, jako fakultatywnej przyczyny cofnięcia zezwolenia a kompetencje do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki przyznaje organowi nadzoru farmaceutycznego, nie zaś radzie powiatu.
W obecnym stanie prawnym, rada powiatu jest zobowiązana do zabezpieczenia spełnienia potrzeb ludności poprzez ustalenie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, w niedzielę i święta, jednak żaden przepis prawa nie przewiduje sankcji dla apteki, która nie realizuje nałożonego przez radę powiatu obowiązku wynikającego z uchwały podjętej na podstawie art. 94 ust. 2 ustawy Prawo Farmaceutyczne.
Apteki nie chcą dyżurować, a decydent, czyli rada powiatu, nie ma możliwości egzekwowania swojej decyzji na drodze prawnej. Prawodawca stworzył sytuację, w której radni decydują o pracy apteki, czyli podmiotu gospodarczego w żaden sposób niezwiązanego z jednostką samorządu lokalnego. Podkreślamy, że nie ma tu żadnej relacji podległości czy jakiegokolwiek innego związku formalnego.
Wskazane powyżej względy uzasadniają taką zmianę przepisów, która wyposażałaby organ zajmujący się nadzorem farmaceutycznym nad aptekami w narzędzie wymuszające na aptekach respektowanie ustalonego harmonogramu pracy lub umożliwiałaby samorządom powiatowym egzekwowanie ustalonego harmonogramu pracy aptek.
W związku z powyższym, Rada Powiatu w Białej Podlaskiej wnosi o dokonanie przez ustawodawcę stosownych zmian w przepisach, uwzględniając powyższą sytuację.
Zgodnie z art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499 ze zm.) rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie określa w drodze uchwały rada powiatu, po zasięgnięciu opinii (wójtów, burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego. Rozkład ten powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność do świadczeń również w porze nocnej, w niedziele, święta i inne dni wolne od pracy.
Stanowisko jakie wypracowuje pod obrady Rady Powiatu Wydział Spraw Społecznych Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej podyktowane jest niepokojącą sytuacją jaka ma miejsce w mieście Międzyrzec Podlaski, gdzie przez apteki ogólnodostępne nie jest realizowany czas pracy określony uchwałą przez Radę Powiatu w Białej Podlaskiej z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu bialskiego oraz dyżury nocne ustalone uchwałą z dnia 25 stycznia 2019r.
Po konsultacji z aptekami z Międzyrzeca Podlaskiego wypracowane zostało stanowisko o dyżurach rotacyjnych tygodniowych oraz skróceniu w dni robocze pracy aptek do godz. 19:00. Przygotowana w tym kształcie uchwała rady powiatu została pozytywnie zaopiniowana przez wójtów, burmistrzów oraz samorząd aptekarski, a następnie jednogłośnie przyjęta przez Radę Powiatu w Białej Podlaskiej.
Apteka „Nasze Apteki” przy ul. Warszawskiej 17 w Międzyrzecu Podlaskim, która uprzednio była apteką całodobową jako pierwsza nie zastosowała się do godzin pracy określonych uchwałą Rady Powiatu w Białej Podlaskiej z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu bialskiego. Pozostałe apteki właśnie od skrócenia czasu pracy tejże apteki uzależniały dyżury nocne argumentując, że w sytuacji, gdy ta apteka pracuje do godziny 22:00 dyżury stają się dla pozostałych aptek nieopłacalne. Niestety rozmowy w tej sprawie zakończyły się fiaskiem.
Apteka „Nasze Apteki” przy ul. Warszawskiej 17 nie skróciła czasu pracy do godziny 19:00 a pozostałe apteki zaprzestały dyżurów nocnych.
Powiat Bialski nie ma narzędzi prawnych, by zmusić właścicieli aptek do skrócenia czasu pracy czy nocnych dyżurów. Mając na względzie zdrowie mieszkańców i poprawę dostępności do leków w porze nocnej Wydział Spraw Społecznych organizował spotkania z aptekami oraz z przedstawicielem Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Lublinie i Lubelskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Lubinie. W porozumieniu z Urzędem Miasta Międzyrzec Podlaski i przy wsparciu Straży Miejskiej w Międzyrzecu Podlaskim kontrolował realizację harmonogramu dyżurów nocnych aptek.
Wystosowane zostały pisma do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego Delegatura w Białej Podlaskiej informujące o niepokojącej nas sytuacji, jak również pisma do Ministra Zdrowia, Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie (jako organu nadzorczego), Lubelskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Lublinie celem pomocy w rozwiązaniu powyższego problemu. Właścicielom aptek z Międzyrzeca Podlaskiego wysyłano trzykrotnie pisma z prośbą o bezwzględne zastosowanie się i respektowanie zapisów uchwał regulujących ich czas pracy a będących aktami prawa miejscowego. Działania okazały się bezskuteczne.
W obecnym stanie prawnym, rada powiatu jest zobowiązana do zabezpieczenia spełnienia potrzeb ludności poprzez ustalenie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, w niedzielę i święta, jednak żaden przepis prawa nie przewiduje sankcji dla apteki, która nie realizuje nałożonego przez radę powiatu obowiązku wynikającego z uchwały podjętej na podstawie art. 94 ust. 2 ustawy Prawo Farmaceutyczne.
Apteki nie chcą dyżurować, a decydent, czyli rada powiatu, nie ma możliwości egzekwowania swojej decyzji na drodze prawnej. Należy dodać, że zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”, który zawiera normę zakazująca domniemywania kompetencji takiego organu i tym samym nakazuje, by wszelkie działania organu władzy publicznej były oparte na wyraźnie określonej normie kompetencyjnej.
Samorządy powiatowe nie mają takiej regulacji prawnej i to wymaga modyfikacji, ponieważ działania organów władzy mogą być podejmowane tylko na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego, a to oznacza, że ingerencja w sferę prawną jednostki musi być oparta na konkretnie wskazanym przepisie.
W związku z powyższym, autorzy uchwały optować będą wśród radnych powiatowych za jej podjęciem.
materiał: Radio Biper Międzyrzec Podlaski
tekst: Biuro Rady Powiatu / Leszek Niedaleki
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
