Począwszy od lipca bieżącego roku i po raz pierwszy od 2002 r. żadne państwo członkowskie strefy euro nie jest objęte procedurą nadmiernego deficytu. Przewiduje się, że relacja długu do PKB w strefie euro będzie kontynuować ścieżkę spadkową z ostatnich lat i obniży się z poziomu ok. 86 proc. w 2019 r. do ok. 85 proc. w 2020 r. Odbywa się to w warunkach osłabiania się gospodarki europejskiej i światowej.
Wiceprzewodniczący Valdis Dombrovskis, odpowiedzialny za euro i dialog społeczny, a także za stabilność finansową, usługi finansowe i unię rynków kapitałowych, powiedział z tej okazji: – W sytuacji rosnącego zagrożenia dla perspektyw wzrostu gospodarczego w Europie cieszy fakt, że państwa strefy euro, takie jak Niemcy i Holandia, wykorzystują przestrzeń fiskalną do wspierania inwestycji. Mogą one jednak zrobić jeszcze więcej. Z drugiej strony państwa członkowskie o bardzo wysokim poziomie zadłużenia, takie jak Belgia, Francja, Włochy i Hiszpania, powinny wykorzystać niższe wydatki z tytułu odsetek, aby zmniejszyć swoje zadłużenie. Powinien to być ich priorytet.
Pierre Moscovici, komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, stwierdził: – W ostatnich pięciu latach Komisja uważnie oceniała projekty planów budżetowych państw członkowskich strefy euro. W tegorocznych opiniach potwierdzamy nasze zaangażowanie na rzecz elastycznego, inteligentnego stosowania wspólnych zasad, w oparciu o wiedzę na temat realiów gospodarczych w każdym kraju i w strefie euro jako całości. W związku z tym Komisja zaleca państwom o wysokim poziomie zadłużenia prowadzenie rozważnej polityki budżetowej, zachęcając jednocześnie państwa dysponujące przestrzenią fiskalną do dalszego inwestowania. To zróżnicowane podejście wzmocni strefę euro.
Ocena projektów planów budżetowych państw członkowskich strefy euro
Bazując na niedawnej prognozie gospodarczej z jesieni 2019 r. oraz konsultacjach z państwami członkowskimi, Komisja przyjęła swoje opinie w sprawie projektów planów budżetowych wszystkich państw strefy euro. W żadnym z projektów planów budżetowych na 2020 r. nie stwierdzono przypadku poważnego nieprzestrzegania wymogów paktu stabilności i wzrostu. Plany dziewięciu państw członkowskich są zgodne z paktem stabilności i wzrostu na 2020 r.; plany dwóch państw członkowskich są z nim zasadniczo zgodne, natomiast w przypadku ośmiu państw istnieje ryzyko niezgodności planów budżetowych z paktem stabilności i wzrostu w przyszłym roku.
W przypadku Niemiec, Irlandii, Grecji, Cypru, Litwy, Luksemburga, Malty, Holandii i Austrii projekty planów budżetowych na 2020 r. uznano za zgodne z paktem stabilności i wzrostu.
W przypadku Estonii i Łotwy stwierdzono, że projekty planów budżetowych na 2020 r. są zasadniczo zgodne z paktem stabilności i wzrostu. Wykonanie projektów planów budżetowych może doprowadzić do pewnego odchylenia od średniookresowego celu budżetowego w przypadku Łotwy, a w przypadku Estonii – od ścieżki dostosowania prowadzącej do tego celu.
W przypadku Belgii, Hiszpanii, Francji, Włoch, Portugalii, Słowenii, Słowacji i Finlandii istnieje ryzyko niezgodności projektów planów budżetowych z paktem stabilności i wzrostu w 2020 r. Wykonanie planów tych państw członkowskich może doprowadzić do znacznego odchylenia w stosunku do ścieżek dostosowania prowadzących do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego. W przypadku Belgii, Hiszpanii, Francji i Włoch prognozuje się również niezgodność z wartością odniesienia dotyczącą redukcji długu.
Ogólnie prognozuje się, że w latach 2019–2020 liczba państw członkowskich, które osiągną lub przewyższą swoje średniookresowe cele budżetowe, wzrośnie z sześciu do dziewięciu. Komisja przewiduje, że deficyt strukturalny w strefie euro w ujęciu łącznym w 2020 r. zwiększy się o 0,2 proc. potencjalnego PKB (do -1,1 proc.), co wskazuje na zasadniczo neutralny kurs polityki budżetowej. Ten wzrost salda strukturalnego wynika w szczególności z prognozowanej ekspansywnej polityki budżetowej w państwach członkowskich dysponujących przestrzenią fiskalną, w szczególności w Holandii i w mniejszym stopniu w Niemczech (odpowiednio 0,6 proc. i 0,4 proc. potencjalnego PKB) oraz przewidywanego wzrostu deficytu strukturalnego we Włoszech (0,3 proc. potencjalnego PKB). Ogólnie rzecz biorąc, polityka budżetowa w strefie euro jest w dalszym ciągu niewystarczająco zróżnicowana. Państwa członkowskie dysponujące przestrzenią fiskalną wdrażają ekspansywną politykę budżetową i powinny być gotowe do dalszego wykorzystywania tej przestrzeni. Natomiast obawy wzbudza wciąż brak konsolidacji w państwach borykających się z problemami w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Działania w ramach paktu stabilności i wzrostu
Komisja podjęła też pewne działania w ramach paktu stabilności i wzrostu w odniesieniu do Węgier i Rumunii.
Wydała dwa zalecenia w ramach procedury znacznego odchylenia – narzędzia, które ma na celu wysłanie ostrzeżenia w przypadku znacznego odstępstwa od wymogów części zapobiegawczej paktu. Procedura ta ma również pomóc państwom członkowskim powrócić – lub zbliżyć się – do sytuacji budżetowej, w której znajdowałyby się, gdyby takie odstępstwo nie wystąpiło.
W przypadku Węgier Komisja stwierdziła, że nie podjęto skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z czerwca 2019 r. Proponuje ona Radzie przyjęcie decyzji stwierdzającej nieskuteczność dotychczasowych działań oraz zmienionego zalecenia dla Węgier dotyczącego podjęcia w 2020 r. działań służących skorygowaniu znacznego odchylenia od ścieżki dostosowania prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego. W przypadku Rumunii Komisja stwierdziła, że nie podjęto skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z czerwca 2019 r. Proponuje ona Radzie przyjęcie decyzji stwierdzającej nieskuteczność dotychczasowych działań oraz zmienionego zalecenia dla Rumunii dotyczącego podjęcia w 2020 r. działań służących skorygowaniu znacznego odchylenia od ścieżki dostosowania prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego.
Sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru w Grecji
Komisja przyjęła również czwarte sprawozdanie dotyczące Grecji w ramach wzmocnionego nadzoru, który wprowadzono po zakończeniu w sierpniu 2018 r. programu pomocy stabilizacyjnej w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności. Sprawozdanie zostało opublikowane w następstwie czwartej wizyty kontrolnej po zakończeniu programu w Grecji, która odbyła się w dniach 23–26 września 2019 r.
W sprawozdaniu stwierdzono, że Grecja przygotowała budżet na 2020 r., który zapewnia osiągnięcie uzgodnionego celu związanego z nadwyżką pierwotną w wysokości 3,5 proc. PKB w sposób sprzyjający wzrostowi, oraz że rząd ogólnie podjął działania, które pozwoliły mu osiągnąć założone cele w zakresie reform do połowy 2019 r. w kontekście realizacji szerszego programu reform. Zakończenie lub ewentualne przyspieszenie procesu reform będzie jednak wymagało dalszych działań.
Ustalenia zawarte w tym sprawozdaniu zostaną omówione na posiedzeniu Eurogrupy 4 grudnia 2019 r.
Jakie będą kolejne działania?
Komisja zaprasza Eurogrupę i Radę do omówienia zaprezentowanego pakietu i przyjęcia zaproponowanych dziś wytycznych. Komisja wykona w stosownym czasie kolejne kroki w ramach europejskiego semestru – przedstawi roczną analizę wzrostu gospodarczego w 2020 r., wyda zalecenie w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro, a także opublikuje sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania oraz projekt wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu.
