Johannes Hahn, komisarz ds. polityki sąsiedztwa, negocjacji w sprawie rozszerzenia i polityki regionalnej, oświadczył: – Dobrobyt i dobrostan na szczeblu UE mają swój początek w regionach europejskich. Przez dwa lata zespoły ekspertów Komisji i OECD pracowały ramię w ramię z krajowymi i lokalnymi podmiotami, aby pomóc im w obniżeniu emisyjności, wprowadzaniu innowacji, cyfryzacji i rozwijaniu umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodów przyszłości. Są to cztery kluczowe elementy transformacji, która daje wszystkim równe szanse.
Komisja Europejska i Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) przedstawiły sprawozdanie na temat inicjatywy rozpoczętej w 2017 r., mającej pomóc 12 regionom i państwom członkowskim UE w przeprowadzeniu transformacji przemysłowej i radzeniu sobie w zglobalizowanej gospodarce.
Zespół ekspertów OECD i Komisji we współpracy z regionami i dwoma państwami członkowskimi próbował ustalić, co utrudniało tworzenie nowych miejsc pracy i wzrost gospodarczy na tych obszarach. Celem było wzmocnienie długoterminowych strategii rozwoju opartych na dziedzinach, w których poszczególne regiony lub państwa są konkurencyjne (tzw. inteligentna specjalizacja). Strategie te dotyczyły m.in. sprawiedliwości społecznej, modernizacji gospodarczej i ambicji klimatycznych.
W oparciu o to doświadczenie w sprawozdaniu przedstawiono zestaw narzędzi dla władz krajowych i regionalnych. Narzędzia te dostarczają konkretnych rozwiązań pozwalających usunąć przeszkody stojące na drodze do transformacji przemysłowej w pięciu obszarach priorytetowych.
W sprawozdaniu Komisja wskazała pięć następujących obszarów priorytetowych, a także przykłady powiązanych wyzwań i możliwych rozwiązań politycznych:
1) Przygotowanie zawodów przyszłości
Wyzwanie: brak wykwalifikowanych pracowników w nowo powstających sektorach gospodarki.
Rozwiązania polityczne: przewidywanie zapotrzebowania na umiejętności potrzebne podczas transformacji przemysłowej; wzmocnienie zdolności przedsiębiorstw do zaspokajania potrzeb w zakresie zasobów ludzkich; zaangażowanie lokalnych zainteresowanych stron w planowanie i opracowywanie regionalnych inicjatyw na rzecz rozwijania umiejętności.
2) Rozwijanie i rozpowszechnianie innowacji
Wyzwanie: brak potencjału innowacyjnego małych i średnich przedsiębiorstw.
Rozwiązania polityczne: przyspieszenie transformacji cyfrowej; rozwijanie sieci innowacji biznesowej i wspieranie klastrów; wzmocnienie powiązań między środowiskiem akademickim a lokalnymi przedsiębiorstwami.
3) Promowanie przedsiębiorczości i zaangażowania sektora prywatnego
Wyzwanie: ograniczony dostęp do umiejętności w zakresie przedsiębiorczości oraz sieci przedsiębiorczości dla przedsiębiorstw typu start-up i przedsiębiorstw scale-up.
Rozwiązania polityczne: wspieranie przedsiębiorców poprzez dostarczanie im informacji, oferowanie szkoleń, coachingu i mentoringu, wzmacnianie sieci przedsiębiorczości, zwiększanie udziału przedsiębiorstw rozpoczynających działalność i MŚP we wspólnych badaniach.
4) Przejście na gospodarkę neutralną dla klimatu
Wyzwanie: pogodzenie długoterminowego wymiaru neutralnej dla klimatu transformacji z krótkoterminowymi działaniami gospodarczymi.
Rozwiązania polityczne: wspieranie lokalnych transformacji energetycznych poprzez programy pomocy finansowej; włączenie strategii przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu do szerszych strategii rozwoju regionalnego.
5) Promowanie wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu
Wyzwanie: różnice geograficzne i powiązania terytorialne.
Rozwiązania polityczne: zachęcanie do współpracy terytorialnej poprzez partnerstwa miejsko-wiejskie; zapewnienie łączności cyfrowej i usług cyfrowych w regionach oddalonych.
Sprawozdanie i zawarte w nim zalecenia zostaną uwzględnione podczas przygotowywania przyszłych programów polityki spójności na lata 2021–2027, w ramach których przewidziano ponad 90 mld euro na badania, innowacje, cyfryzację i wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Kontekst
Globalizacja przyniosła ogromne korzyści słabiej rozwiniętym gospodarczo państwom świata i wiele możliwości obywatelom UE. Podczas gdy korzyści z niej płynące są szeroko rozprzestrzenione, to jej koszty są często ponoszone nierównomiernie. Wiele europejskich regionów nadal zmaga się z problemami wynikającymi z utraty miejsc pracy w związku z upadkiem tradycyjnych gałęzi przemysłu. Aby poradzić sobie z wyzwaniami, jakie niesie ze sobą modernizacja gospodarcza, Europa musi wzmocnić regiony i pomóc im w tworzeniu wartości. Oznacza to, że muszą być one innowacyjne, wprowadzać cyfryzację, odchodzić od paliw kopalnych i rozwijać umiejętności swoich mieszkańców.
W lipcu 2017 r. Komisja przedstawiła komunikat w sprawie wzmocnienia innowacyjności w regionach UE i podjęła dwie inicjatywy: jedną dotyczącą transformacji przemysłowej, której wyniki przedstawiono dzisiaj, i drugą dotyczącą ustanowienia międzyregionalnego partnerstwa na rzecz innowacji. Wybrane regiony i państwa członkowskie we współpracy z zespołami ekspertów z Komisji i OECD podejmowały działania w celu zwiększenia swojego potencjału innowacyjnego, usunięcia barier dla inwestycji, wyposażenia pracowników w odpowiednie umiejętności oraz przygotowania się do zmian przemysłowych i społecznych.
