Komisja Europejska podsumowuje postępy poczynione w ciągu ostatnich lat na drodze do stworzenia rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa. W sprawozdaniu zestawiono inicjatywy podjęte przez Komisję w kilku kluczowych obszarach unii bezpieczeństwa, w tym w obszarze walki z terroryzmem, wymiany informacji, przeciwdziałania radykalizacji postaw oraz cyberbezpieczeństwa. Podkreślono konieczność dalszych starań, zwłaszcza jeżeli chodzi o wdrażanie przepisów UE regulujących kwestie bezpieczeństwa. W kontekście ataku w Christchurch w marcu 2019 r. Komisja zaleca ponadto rozpoczęcie przez UE negocjacji z Nową Zelandią w sprawie wymiany danych osobowych z Europolem w celu zwalczania poważnej przestępczości i terroryzmu.
Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: – Bezpieczeństwo obywateli europejskich było i jest dla obecnej Komisji absolutnym priorytetem od samego początku. Opierając się na europejskiej agendzie bezpieczeństwa, utworzyliśmy skuteczną i prawdziwą unię bezpieczeństwa – bazującą na zaufaniu, wymianie zasobów i wspólnym stawianiu czoła zagrożeniom. Możemy być dumni z wielu wymiernych osiągnięć, takich jak unijne przepisy dotyczące bezpieczeństwa, które pozwalają na lepsze śledzenie niebezpiecznych przestępców, zwalczanie terroryzmu – zarówno w świecie rzeczywistym, jak i wirtualnym – oraz na ograniczenie dostępu do broni palnej. Najważniejsza jest jednak zmiana naszego sposobu myślenia w tym zakresie. Wzywam państwa członkowskie do wdrożenia unijnych przepisów w obszarze bezpieczeństwa, aby nasi obywatele zyskali lepszą ochronę.
Komisarz ds. unii bezpieczeństwa Julian King stwierdził: – W minionych latach poczyniliśmy znaczące postępy, jeżeli chodzi o poprawę naszego wspólnego bezpieczeństwa. To dzięki współpracy i skoordynowanym reakcjom możemy w najodpowiedniejszy sposób stawić czoła dzisiejszym – złożonym i wieloaspektowym – wyzwaniom związanym z bezpieczeństwem, które wiążą się z terroryzmem, cyberprzestępczością i dezinformacją. Jednak jest jeszcze wiele do zrobienia. Musimy kontynuować nasze starania, aby zamknąć przestrzeń działalności terrorystów, zarówno w świecie rzeczywistym, jak i wirtualnym, w Unii Europejskiej i poza jej granicami. Z niecierpliwością oczekuję na zielone światło od Rady, które pozwoli nam rozpocząć negocjacje z Nową Zelandią, naszym strategicznym partnerem w walce z poważną przestępczością oraz terroryzmem.
Postępy w obrębie głównych filarów unii bezpieczeństwa
W sprawozdaniu zarysowano postępy poczynione w odniesieniu do priorytetowych wniosków ustawodawczych dotyczących bezpieczeństwa, a także najnowszych inicjatyw podjętych w celu zapewnienia europejskim obywatelom bezpieczeństwa zarówno w świecie rzeczywistym, jak i wirtualnym. Sprawozdanie dotyczy w szczególności:
- Treści o charakterze terrorystycznym w internecie – Mając na uwadze nieustanne zagrożenie, jakie stwarzają treści o charakterze terrorystycznym w internecie, Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do osiągnięcia porozumienia w sprawie przedstawionych wniosków ustawodawczych do końca 2019 r. Jednocześnie kontynuowano prace w ramach partnerstw nawiązywanych na dobrowolnych zasadach z platformami internetowymi. Uczestnicy unijnego forum internetowego zobowiązali się do przyjęcia unijnego protokołu kryzysowego — mechanizmu szybkiego reagowania na gwałtowne rozprzestrzenianie się w internecie ekstremistycznych treści terrorystycznych i propagujących przemoc oraz ich powstrzymywania.
- Udoskonalenia wymiany informacji – Państwa członkowskie wymieniają między sobą więcej informacji niż kiedykolwiek, przede wszystkim dzięki wsparciu oferowanemu przez agencje UE, takie jak Europol. Decydujące znaczenie ma jednak wzajemne porozumiewanie się unijnych systemów informatycznych w obszarze bezpieczeństwa. Pozwala ono eliminować utrzymujące się luki w informacjach i tzw. martwe pola. Z tego powodu Komisja za najwyższy priorytet przyjęła wdrożenie do 2020 r. inicjatyw dotyczących interoperacyjności systemów. Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego osiągnięcia porozumienia również w sprawie wszystkich oczekujących wniosków ustawodawczych dotyczących systemów informatycznych w obszarze bezpieczeństwa, w tym technicznego wdrożenia ETIAS oraz wzmocnienia wizowego systemu informacyjnego.
- Cyberbezpieczeństwo – UE znacząco wzmocniła swoją odporność w zakresie cyberbezpieczeństwa, a obecnie pracuje nad zapewnieniem cyberbezpieczeństwa sieci 5G. Przygotowano unijną skoordynowaną ocenę ryzyka, państwa członkowskie powinny teraz osiągnąć porozumienie w sprawie działań ograniczających ryzyko (do dnia 31 grudnia tego roku).
- Dezinformacja – UE kontynuowała działania mające na celu zwalczanie dezinformacji i ochronę integralności wyborów, przyjmując w październiku 2018 r. samoregulacyjny kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji. Po upływie roku odnotowuje się postępy poczynione przez sygnatariuszy, jednak potrzebne są działania ze strony platform internetowych, w szczególności w odniesieniu do wzmocnienia pozycji konsumentów i zobowiązań do wzmocnienia pozycji środowiska naukowego.
- Wdrożenie unijnych przepisów w obszarze bezpieczeństwa – Szereg istotnych unijnych przepisów w obszarze bezpieczeństwa regulujących kwestie terroryzmu i cyberprzestępczości nie został jeszcze w całości wdrożony przez wszystkie państwa członkowskie. Chodzi tu o kwestie priorytetowe, takie jak wymiana danych dotyczących przelotu pasażera oraz dyrektywę w sprawie zwalczania terroryzmu. Unijne przepisy dotyczące bardziej rygorystycznego dostępu do broni palnej wdrożyło jedynie 13 państw członkowskich, natomiast 21 państw członkowskich nie dokonało jeszcze transpozycji unijnych przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy. 23 państwa członkowskie nadal nie egzekwują przepisów unijnych penalizujących wykorzystywanie seksualne dzieci, zaś 4 państwa członkowskie nie stosują się do unijnych przepisów dotyczących ataków na systemy informatyczne. Komisja wzywa państwa członkowskie do jak najszybszego wprowadzenia niezbędnych środków i zagwarantowania pełnego wdrożenia unijnych przepisów w obszarze bezpieczeństwa.
- Współpraca z regionem Bałkanów Zachodnich w sprawach bezpieczeństwa – 9 października Komisja podpisała porozumienia dotyczące przeciwdziałania terroryzmowi z Albanią i Macedonią Północną, będące następstwem wspólnego planu działania. Dnia 7 października UE podpisała ponadto porozumienie w sprawie współpracy dotyczącej zarządzania granicami między Czarnogórą a Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej.
Komisja zacieśniła współpracę i wymianę informacji z innymi krajami partnerskimi, organizacjami i zainteresowanymi stronami. Ma to zasadnicze znaczenie dla stworzenia rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa. Komisja przedstawia dzisiaj zalecenie dotyczące udzielenia przez Radę zezwolenia na rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy dopuszczającej wymianę danych osobowych między Europolem a organami Nowej Zelandii odpowiedzialnymi za zwalczanie poważnej przestępczości i terroryzmu. Podobne negocjacje są już teraz prowadzone z 8 priorytetowymi krajami na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej (MENA), a Komisja uznaje za konieczne rozpoczęcie takich negocjacji z Nową Zelandią, jak również dodanie jej do wykazu priorytetowych krajów. Zawarcie porozumienia zagwarantowałoby niezbędną ochronę danych, prywatność oraz gwarancje podstawowych praw i wolności.
Kontekst
Bezpieczeństwo jest priorytetem politycznym obecnej Komisji od początku jej kadencji – począwszy od wytycznych politycznych przewodniczącego Junckera z lipca 2014 r. aż po ostatnie orędzie o stanie Unii z 12 września 2018 r.
Wytyczne dla działań Komisji w tej dziedzinie stanowi Europejska agenda bezpieczeństwa. Określono w niej główne działania mające zapewnić skuteczne reagowanie UE na terroryzm i zagrożenia dla bezpieczeństwa, a więc m.in. zwalczanie radykalizacji, zwiększanie bezpieczeństwa cyberprzestrzeni, odcięcie finansowania terroryzmu oraz poprawę wymiany informacji. Od czasu przyjęcia agendy poczyniono znaczne postępy w jej realizacji, tym samym przygotowując grunt pod rzeczywistą i skuteczną unię bezpieczeństwa. Postępy te są przedstawiane w regularnie publikowanych sprawozdaniach Komisji.
W dniu 20 czerwca unijni przywódcy przyjęli program działań UE na najbliższe pięć lat: „Nowy program strategiczny 2019–2024”, w którym cel „ochrona obywateli i swobód” zajmuje czołowe miejsce wśród 4 priorytetów Unii.
W kwietniu 2019 r. Europol i Nowa Zelandia podpisały robocze porozumienie, które zapewnia ramy dla ustrukturyzowanej współpracy na poziomie strategicznym. Nie jest to jednak podstawa prawna, która umożliwiałaby wymianę danych osobowych. W sierpniu 2019 r. Nowa Zelandia złożyła formalny wniosek, w następstwie którego Komisja zwraca się do Rady o rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy dopuszczającej taką wymianę danych.
