Plan inwestycyjny dla Europy, czyli plan Junckera, odegrał istotną rolę w tworzeniu miejsc pracy i pobudzaniu wzrostu gospodarczego w UE. Inwestycje Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) wspierane w ramach planu Junckera przez Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) przyczyniły się do wzrostu unijnego produktu krajowego brutto (PKB) o 0,9 proc. i do powstania 1,1 mln miejsc pracy w porównaniu ze scenariuszem odniesienia. Dzięki temu planowi do 2022 r. unijne PKB wzrośnie o 1,8 proc. i powstanie 1,7 mln miejsc pracy. Powyższe dane wynikają z najnowszych obliczeń Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) i Departamentu Gospodarki Grupy EBI i opierają się na umowach finansowania, które zatwierdzono do końca czerwca 2019 r.
Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział: – Osiągnęliśmy założone cele: przywróciliśmy Europę na drogę stabilnego wzrostu gospodarczego i zwiększyliśmy liczbę miejsc pracy. Dzięki planowi Junckera do 2022 r. unijny rynek pracy wzbogaci się o 1,7 mln miejsc pracy, a PKB Unii wzrośnie o 1,8 proc. Zawsze powtarzałem, że plan nie stanowi panaceum. Jednak możemy być dumni, skoro milion małych przedsiębiorstw otrzymało finansowanie, do którego wcześniej nie miało dostępu.
Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za zatrudnienie, wzrost gospodarczy, inwestycje i konkurencyjność, dodał: – Wiele udało nam się osiągnąć od 2015 r., kiedy zaczęliśmy pracę nad pierwszymi projektami. Europejska gospodarka wróciła na właściwe tory, a plan inwestycyjny dla Europy będzie miał na nią trwały wpływ. Z projektów, które do tej pory otrzymały finansowanie, korzysta ponad milion małych przedsiębiorstw. Projekty te pomogą również w transformacji naszej gospodarki na niskoemisyjną i zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym. Z dumą stwierdzam, że osiągnęliśmy nasz główny priorytet i uruchomiliśmy prywatne środki na rzecz dobra publicznego.
Prezes Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego Werner Hoyer stwierdził: – Gdy po raz pierwszy omawialiśmy tę inicjatywę pięć lat temu, wiele osób było nastawionych sceptycznie. Trudno uwierzyć, że jakikolwiek instrument finansowy może stworzyć miliony miejsc pracy czy stanowić wsparcie dla miliona przedsiębiorstw. Niemniej jednak ostatnie obliczenia wskazują, że mieliśmy słuszność w dążeniu do naszych celów. Plan Junckera miał istotny wpływ na gospodarki narodowe i na życie obywateli Europy: w ramach planu przyznano wsparcie projektom przyjaznym dla środowiska i klimatu oraz promującym innowacyjność i bardziej sprawiedliwe społeczeństwo. Takie projekty będą nadal realizowane, także wówczas, gdy Jean-Claude i ja przejdziemy na emeryturę.
Skutki długofalowe
Obok bezpośredniego wpływu na wzrost zatrudnienia i PKB plan Junckera przyniesie UE długofalowe korzyści makroekonomiczne . Operacje realizowane w ramach planu Junckera stworzą milion miejsc pracy i przyczynią się do wzrostu PKB UE o 1,2 proc. w perspektywie do 2037 r. Projekty wspierane w ramach planu Junckera zapewniły lepszą jakość sieci połączeń i zwiększyły produktywność, co w dłuższej perspektywie czasu przełoży się na większą konkurencyjność i wzrost europejskiej gospodarki.
Stymulowanie inwestycji i wsparcie dla MŚP
Zgodnie z danymi z października 2019 r. w ramach planu Junckera uruchomione zostaną dodatkowe inwestycje w wysokości 439,4 mld euro w całej UE. Oczekuje się, że z łatwiejszego dostępu do finansowania skorzystało dotychczas ponad milion start-upów i małych przedsiębiorstw .
Około 70 proc. przewidywanej kwoty uruchomionych inwestycji pochodzi ze środków prywatnych, co oznacza, że plan Junckera osiągnął również cel polegający na uruchomieniu inwestycji prywatnych.
Kto otrzymał finansowanie?
Dzięki planowi Junckera EBI oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), odpowiedzialny za finansowanie małych przedsiębiorstw, zatwierdziły finansowanie dla blisko 1 200 operacji i są na dobrej drodze do zapewnienia finansowania dla ponad miliona start-upów i MŚP w wielu sektorach we wszystkich 28 państwach UE.
Dane z października 2019 r. wskazują, że do krajów, w których wartość uruchomionych dzięki EFIS inwestycji w stosunku do PKB była najwyższa, należą: Grecja, Estonia, Portugalia, Bułgaria i Polska. Przykłady projektów realizowanych w ramach planu Junckera obejmują chociażby paneuropejską infrastrukturę szybkiego ładowania dla pojazdów elektrycznych, przedsiębiorstwo zarządzające odpadami żywnościowymi w Rumunii czy program ponownej integracji byłego personelu wojskowego na rynku pracy w Holandii. Bardziej szczegółowy przegląd projektów i dalsze przykłady zawierają zestawienia informacji w podziale na kraje i sektory.
W jaki sposób plan Junckera przynosi korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom?
Oprócz finansowania innowacyjnych projektów i nowych technologii w ramach planu Junckera wspierano również inne unijne cele, m.in. w zakresie polityki klimatycznej, społecznej i transportowej. Dzięki planowi Junckera:
- ponad 10 mln gospodarstw domowych ma dostęp do energii ze źródeł odnawialnych,
- 20 mln Europejczyków korzysta z lepszych usług opieki zdrowotnej,
- 182 mln pasażerów rocznie korzysta ze zmodernizowanej infrastruktury kolejowej i miejskiej.
Więcej informacji na temat korzyści płynących z uruchomienia planu przedstawiono w rocznym sprawozdaniu Europejskiego Banku Inwestycyjnego z 2018 r. na temat działalności w UE.
Wpływ na działania na rzecz klimatu
Utworzony za sprawą planu Junckera Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych wspiera przełomowe koncepcje, które mają na celu ochronę planety. Przewiduje się, że projekty finansowane przez Grupę EBI w ramach planu Junckera pobudzą inwestycje w wys. 90,7 mld euro na działania na rzecz klimatu. Działania te obejmują konstruowanie budynków o zerowym zużyciu energii, farmy wiatrowe, projekty z wykorzystaniem energii słonecznej, prysznice oszczędzające wodę, przyjazne środowisku autobusy i oświetlenie LED.
Dostosowane do potrzeb wnioskodawców usługi doradcze i platforma umożliwiająca kontakty online
Innym ważnym celem planu Junckera jest pomoc w uruchamianiu projektów. Pomoc techniczną i doradztwo w tym zakresie zapewnia Europejskie Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. Od chwili uruchomienia w 2015 r. Centrum rozpatrzyło ponad 1 400 wniosków od promotorów projektów ze wszystkich państw UE, z których ponad 400 korzysta z dostosowanych do ich potrzeb usług doradczych. Ponad 50 z wspomnianych projektów trafiło już do „rurociągu kredytowego” EBI. Jednym z takich projektów była propozycja ulepszenia systemu oświetlenia ulicznego w Wilnie, aby było bardziej energooszczędne. EFIS przyznało kredyt w wys. 21,6 mln euro na realizację powyższego projektu, który pomoże zmniejszyć zużycie i koszty energii elektrycznej o około 51 proc., co pozwoli zaoszczędzić około 1 mln euro rocznie. Oszczędność energii będzie odpowiadała średniemu zużyciu energii elektrycznej w niemal 3 100 gospodarstwach domowych.
Ponadto na stronie Europejskiego portalu projektów inwestycyjnych, który jest wirtualnym miejscem spotkań promotorów projektów i inwestorów, opublikowano do września 2019 r. 890 projektów. Projekty reprezentują wszystkie główne sektory gospodarki UE, a wartość proponowanych inwestycji wynosi 65 mld euro. Ponad 60 projektów otrzymało finansowanie od chwili zamieszczenia ich na stronie portalu. Portal również oferuje dodatkowe usługi, np. organizuje spotkania ułatwiające nawiązanie kontaktów i współpracy.
Kontekst
Plan inwestycyjny dla Europy czyli plan Junckera został zainaugurowany w listopadzie 2014 r. w celu odwrócenia spadkowej tendencji w obszarze inwestycji. Pozwolił on wprowadzić Europę na drogę wiodącą ku ożywieniu gospodarczemu. Trzy główne cele planu Junckera obejmowały: zniesienie barier inwestycyjnych, zapewnienie projektom inwestycyjnym widoczności i pomocy technicznej oraz inteligentniejsze wykorzystywanie zasobów finansowych. Gwarancję budżetu UE, dzięki której Grupa EBI może inwestować w większą liczbę, często bardziej ryzykownych, projektów, stanowi Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych.
Finansowane projekty są często wysoce innowacyjne lub realizowane przez start-upy bez historii kredytowej. Ponadto skupiają one mniejsze potrzeby infrastrukturalne w ramach poszczególnych sektorów lub na konkretnych obszarach geograficznych. Plan Junckera umożliwia grupie EBI finansowanie większej liczby bardziej ryzykownych operacji, niż byłoby to możliwe bez wsparcia w postaci gwarancji UE. Pozwala ponadto dotrzeć do nowych klientów: trzy na cztery osoby otrzymujące wsparcie w ramach planu Junckera nie korzystało wcześniej z usług EBI.
W dniu 18 kwietnia 2019 r. Parlament Europejski wyraził zgodę na realizację planu mającego zastąpić plan Junckera w okresie kolejnych wieloletnich ram finansowych: program „InvestEU”.
Makroekonomiczne sprawozdanie z oceny skutków jest rezultatem współpracy Departamentu Gospodarki EBI i Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) Komisji Europejskiej. Opiera się na ugruntowanej, opublikowanej i zrecenzowanej metodologii opracowanej przez JRC. Szczegóły modelowania są dostępne w sprawozdaniu na temat skutków z czerwca 2018 r.
