Wieści z Unii: Nowe możliwości w czasach niepewności

W 2018 r. ponownie odnotowano wzrost unijnego eksportu (o 2 proc.) i importu (o 4,6 proc.) z krajami będącymi stronami umów handlowych. Szczególnie dobre wyniki osiągnięto w zakresie eksportu z UE produktów rolno-spożywczych. Rosnąca sieć umów handlowych UE stwarza możliwości gospodarcze dla pracowników w całej Europie. Dzięki eksportowi poza UE pracę ma ponad 36 mln osób. UE odnotowała nadwyżkę w wysokości 84,6 mld euro w handlu towarami ze swoimi partnerami w ramach umów handlowych, podczas gdy w handlu z resztą świata mamy ogólny deficyt handlowy w wysokości około 24,6 mld euro.

Komisarz ds. handlu Cecilia Malmström tak skomentowała sprawozdanie: – Umowy handlowe dają europejskim przedsiębiorstwom możliwości rozwoju i zatrudniania więcej pracowników. Sprawozdanie pokazuje, że ogólna wymiana handlowa jest bardziej intensywna, a nasze stosunki handlowe z całym światem są dziś regulowane za pomocą umów preferencyjnych bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Dzięki niższym stawkom celnym i ochronie prawnej za granicą tradycyjnych produktów UE, takich jak szampan i feta, dobrze rozwija się szczególnie eksport żywności i napojów. W sprawozdaniu przedstawiono również dowody na to, jakie korzyści przynosi nacisk na handel i zrównoważony rozwój. Podjęliśmy także szereg bezprecedensowych kroków w celu wyegzekwowania zobowiązań podjętych przez naszych partnerów handlowych w zeszłym roku, przede wszystkim w zakresie praw pracowniczych. Oczywiście nadal jest jeszcze wiele do zrobienia. Publikując te dane, chcielibyśmy jednak rozpocząć szerszą dyskusję o tym, w jaki sposób umowy handlowe mogą przynieść korzyści jak największej liczbie obywateli.

W odniesieniu do poszczególnych sektorów ze sprawozdania z 2018 r. wynika, że:

• Eksport produktów rolno-spożywczych z UE do krajów partnerskich wzrósł w sumie o 2,2 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem. Eksport produktów rolno-spożywczych do Korei Południowej również wzrósł o 4,8 proc. Warto również odnotować wzrost eksportu produktów rolno-spożywczych do Gruzji, Mołdawii i Ukrainy o 11 proc. w porównaniu z 2017 r.
• Eksport towarów przemysłowych UE wzrósł również ogólnie o 2 proc., przy czym większy wzrost odnotowano między innymi w odniesieniu do chemikaliów (2,5 proc.), produktów mineralnych (6 proc.) i metali nieszlachetnych (4,4 proc.).

Sprawozdanie pokazuje, że na przykład w przypadku jednej z ostatnich umów handlowych, tj. umowy handlowej między UE a Kanadą, w pierwszym pełnym roku kalendarzowym (2018) jej wdrażania:

• dwustronny handel towarami wzrósł o 10,3 proc., a nadwyżka w handlu UE z Kanadą wzrosła o 60 proc.;
• eksport towarów z UE do Kanady wzrósł o 15 proc. (co daje 36 mld euro dodatkowych przychodów z wywozu), zwłaszcza w sektorach, w których cła przywozowe były wcześniej wysokie, takich jak produkty lecznicze (wzrost o 29 proc.), maszyny (o 16 proc.) lub chemikalia organiczne (o 77 proc.);
• eksport produktów rolno-spożywczych z UE do Kanady (9 proc. całkowitego eksportu UE) wzrósł o 7 proc.

Poza tym, po intensywnych dyskusjach we wspólnych komitetach utworzonych na podstawie różnych umów handlowych, kilka krajów partnerskich zniosło bariery w handlu, umożliwiając tym samym większej liczbie przedsiębiorstw UE korzystanie w pełni z możliwości oferowanych przez te umowy. Na przykład rolnicy z Danii i Holandii będą mogli eksportować wołowinę do Korei Południowej, natomiast Polska i Hiszpania będą mogły eksportować mięso drobiowe do RPA.

W sprawozdaniu przeanalizowano również wpływ przepisów zawartych w specjalnych rozdziałach poświęconych handlowi i zrównoważonemu rozwojowi, które stanowią część wszystkich nowoczesnych unijnych umów handlowych. Rozdziały te mają na celu nakłonienie partnerów handlowych do wdrożenia międzynarodowych przepisów dotyczących pracy i środowiska, zawartych w wielostronnych umowach środowiskowych lub konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Najnowsze osiągnięcia poprzedzające wejście w życie odpowiednich umów obejmują ratyfikację przez Meksyk i Wietnam konwencji MOP nr 98 dotyczącej prawa organizowania się i negocjacji zbiorowych. Ponadto umowy z Wietnamem, Japonią, Singapurem, Mercosurem i Meksykiem zawierają wzmocnione zobowiązania do skutecznego wdrożenia porozumienia klimatycznego z Paryża.

W latach 2018 i 2019 UE podjęła również w ramach swoich umów handlowych szereg działań w zakresie egzekwowania prawa, w tym w odniesieniu do norm pracy. UE zwróciła się np. o powołanie panelu w związku z nieratyfikowaniem przez Koreę Południową konwencji MOP w sprawie praw pracowniczych, w szczególności wolności zrzeszania się i negocjacji zbiorowych.

W sprawozdaniu podkreślono jednak również, że państwa członkowskie i zainteresowane strony muszą robić więcej w celu podniesienia świadomości na temat możliwości, jakie dają umowy handlowe, a także zintensyfikowania działań w zakresie egzekwowania przepisów, tak aby umowy przynosiły oczekiwane rezultaty.

Sprawozdanie zostanie teraz omówione przez Parlament Europejski i przedstawicieli państw członkowskich w Radzie.

Kontekst

UE ma obecnie największą sieć handlową na świecie: 41 umów handlowych obejmujących 72 kraje. Rodzaje unijnych umów handlowych:

• umowy „pierwszej generacji” wynegocjowane przed 2006 r., które koncentrują się na zniesieniu ceł;
• umowy „drugiej generacji”, które obejmują nowe obszary, w tym prawa własności intelektualnej, usługi i zrównoważony rozwój;
• pogłębione i kompleksowe strefy wolnego handlu (DCFTA), które tworzą silniejsze powiązania gospodarcze między UE a krajami sąsiadującymi;
• umowy o partnerstwie gospodarczym dotyczące przede wszystkim potrzeb rozwojowych państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku.