Wieści z Unii: Bałkany Zachodnie bliżej Unii

Szefowie rządów, ministrowie spraw zagranicznych, ministrowie gospodarki i ministrowie spraw wewnętrznych z państw Bałkanów Zachodnich, ich odpowiednicy z kilku państw członkowskich UE oraz inni przedstawiciele wysokiego szczebla spotkali się w Poznaniu (3-5 lipca). To kolejny etap przyspieszenia procesu integracji europejskiej Bałkanów Zachodnich.

Wysoka przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i wiceprzewodnicząca Komisji Federica Mogherini stwierdziła: – Nasze zaangażowanie w regionie Bałkanów Zachodnich jest kwestią priorytetową. Obecnie wszyscy partnerzy z Bałkanów Zachodnich, a jest ich sześciu, znacznie zbliżyli się do Unii Europejskiej w porównaniu z sytuacją z początku okresu naszego mandatu niemal 5 lat temu. Europejska perspektywa pozostaje siłą napędową zmian w regionie. Współpraca regionalna, stosunki dobrosąsiedzkie i pojednanie mają kluczowe znaczenie i wspierają proces europejskiej integracji Bałkanów Zachodnich.

Johannes Hahn , komisarz do spraw europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia, podkreślił: – Zwiększamy nasze wysiłki na rzecz modernizacji infrastruktury oraz wspierania cyfryzacji i inwestycji w zielony wzrost i gospodarkę o obiegu zamkniętym. Programy UE przyniosą faktyczne korzyści mieszkańcom Bałkanów Zachodnich i wyznaczają kolejny etap w zacieśnianiu naszych relacji z tym regionem.

Violeta Bulc , komisarz do spraw transportu, dodała: – Jestem niezwykle zadowolona, że udało się zatwierdzić kilka projektów regionalnych – we współpracy z Wspólnotą Transportową. Przyczynią się one do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego i efektywności kolei, skrócenia czas podróży i obniżenia kosztów transportu, a także do usunięcia tzw. wąskich gardeł. Lepsza jakość sieci połączeń oznacza ułatwienia w codziennym życiu mieszkańców regionu i zbliżenie ich do UE.

Lepsza jakość sieci połączeń transportowych i energetycznych w regionie oraz między regionem a UE

Lepsza jakość sieci połączeń w obrębie Bałkanów Zachodnich, jak również między Bałkanami Zachodnimi a UE, jest ważnym czynnikiem wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. To także wyraźne korzyści dla gospodarek i obywateli zarówno w regionie, jak i w UE.

W dziedzinie transportu i energii Komisja zaproponowała:

• nowy pakiet dotyczący łączności o wartości 180 mln euro. Ramy inwestycyjne dla Bałkanów Zachodnich umożliwią udzielenie dotacji na osiem nowych projektów w dziedzinie transportu i energii (infrastruktura drogowa, kolejowa oraz infrastruktura do przesyłu energii), które przyczynią się do osiągnięcia celów programu dotyczącego sieci połączeń (hiperłącze do broszury). Oczekuje się, że uda się w ten sposób pozyskać inwestycje o wartości do 728 mln euro. Te inwestycje umożliwią modernizację wspólnej granicznej stacji kolejowej, instalację urządzeń sygnalizacyjnych i telekomunikacyjnych na ponad 100 km linii kolejowych, budowę i przebudowę ponad 30 km autostrad i ponad 100 km linii przesyłu energii elektrycznej, a także budowę 68 km połączenia gazociągowego;
• dotacje w wysokości 15 mln euro na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i funkcjonowania przejść granicznych w regionie. Dotacje mają na celu poprawę warunków drogowych na odcinkach o wysokim wskaźniku wypadków, natomiast ulepszenia na przejściach granicznych przyniosą obywatelom i pojazdom ciężarowym oszczędności czasu;
• plan działania na rzecz wdrożenia regionalnej strategii kolejowej, której celem jest poprawa jakości sieci połączeń w regionie oraz połączeń z UE, a także zwiększenie konkurencyjności sektora kolejowego dzięki zwiększeniu niezawodności i bezpieczeństwa przejazdów oraz poprawie opłacalności.

Wspomaganie transformacji cyfrowej w regionie

Przywódcy z zadowoleniem przyjęli regionalne porozumienie w sprawie roamingu, które weszło w życie 1 lipca 2019 r. Ułatwi ono przejście regionu na gospodarkę cyfrową i zapewni związane z tym korzyści, takie jak szybszy wzrost gospodarczy, nowe miejsca pracy i lepsza jakość usług. Porozumienie to jest ważnym efektem, jaki udało się uzyskać dzięki Agendzie cyfrowej dla Bałkanów Zachodnich. Stanowi także doskonały przykład korzyści, jakie niesie współpraca regionalna. Dla konsumentów oznacza ono znacznie niższe opłaty za roaming w regionie – wykonywanie połączeń może być nawet osiem razy tańsze, a opłaty przesyłanie danych też będzie niższe.W obszarze łączności szerokopasmowej, stanowiącej istotny element gospodarki cyfrowej w regionie, Komisja zapowiedziała nowe dotacje w wysokości 1,65 mln euro na trzy projekty wspierające rozwój krajowych sieci szerokopasmowych i poprawę łączności cyfrowej w Albanii, Czarnogórze i Macedonii Północnej.

Wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego, integracji gospodarczej i zielonego wzrostu

W obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego, Komisja:

• przedstawiła sprawozdanie z postępów osiągniętych w ramach instrumentu gwarancji. Na początku 2019 r. na podstawie ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich uruchomiono gwarancję, z początkowym zobowiązaniem UE w wysokości do 150 mln euro, aby stymulować inwestycje w zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy i integrację regionalną. Inwestycje te miały, według założeń, osiągnąć wartość 1 mld euro, oraz odblokować inwestycje prywatne i poprawić dostęp do finansowania w regionie;
• podpisała wraz z międzynarodowymi instytucjami finansowymi listy intencyjne w sprawie zasilenia Instrumentu Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacji dla Bałkanów Zachodnich dodatkową kwotą 20 mln euro w celu zwiększenia zasobów finansowych udostępnianych MŚP z siedzibą w krajach Bałkanów Zachodnich;
• w dalszym ciągu wspiera plan rozwoju regionalnego obszaru gospodarczego opracowany przez sam region i z zadowoleniem przyjmuje zatwierdzenie porozumienia w sprawie wzajemnego uznawania kwalifikacji akademickich.

Aby wesprzeć społeczno-gospodarczą integrację ludności romskiej, przywódcy zatwierdzili deklarację w sprawie integracji Romów. Przywódcy zobowiązali się do podjęcia niezbędnych kroków w celu osiągnięcia konkretnych rezultatów w dziedzinie zatrudnienia, mieszkalnictwa, kształcenia, zdrowia, ewidencji ludności i niedyskryminacji.

W dziedzinie środowiska i klimatu przywódcy zatwierdzili wspólne oświadczenie w sprawie przejścia na czystą energię na Bałkanach Zachodnich, podpisane w 21 lutego 2019 r. Aby wykorzystać te postępy, Komisja jest gotowa wesprzeć regionalne starania w celu opracowania zielonej agendy dla Bałkanów Zachodnich. Byłby to przyczynek do zacieśnienia współpracy regionalnej, która mogłaby przyczynić się do poprawy dobrostanu i zdrowia obywateli w regionie i w sąsiadujących państwach członkowskich UE, a jednocześnie uwolnić potencjał zielonej, niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym na Bałkanach Zachodnich. Przywódcy potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz realizacji ambitnego programu działań na rzecz ochrony środowiska, który przyczyni się do walki ze zmianą klimatu.

Zintensyfikowanie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa

Przywódcy i ministrowie podsumowali postępy we współpracy między Bałkanami Zachodnimi a UE w zakresie wspólnych wyzwań w dziedzinie bezpieczeństwa, w tym walki z terroryzmem, radykalizacją, cyberatakami, zagrożeniami hybrydowymi, przestępczością zorganizowaną i nielegalnym handlem bronią palną. Poruszono także kwestię powiązania między korupcją a bezpieczeństwem, a przedstawiciele państw Bałkanów Zachodnich ponowili swoje zobowiązanie do zwalczania korupcji.

Wspieranie współpracy regionalnej i utrwalanie stosunków dobrosąsiedzkich.

Współpraca regionalna i stosunki dobrosąsiedzkie znajdują się w centrum działań państw Bałkanów Zachodnich na drodze do UE, co również wymaga trwałego i prawdziwego pojednania. Szczyt był okazją dla partnerów z Bałkanów Zachodnich do omówienia kwestii dwustronnych i związanych z przeszłością, takich jak zbrodnie wojenne i problem osób zaginionych. Ponieważ współpraca młodzieży jest bardzo ważna dla zwiększenia łączności regionalnej, UE w dalszym ciągu wspiera angażowanie się młodzieży na Bałkanach Zachodnich w liczne projekty, takie jak: działanie „Maria Skłodowska-Curie”, program „Kreatywna Europa” i „ Erasmus+”, a także program „Młodzież w działaniu” prowadzony przez centrum zasobów w Europie Południowo-Wschodniej (SALTO). Ponadto UE wspiera prace regionalnego biura ds. współpracy na rzecz młodzieży (RYCO ) w celu promowania pojednania i współpracy młodzieży w regionie.

Kontekst

Szczyt w Poznaniu jest częścią procesu berlińskiego, czyli inicjatywy kilku państw członkowskich UE, której celem jest wspieranie wysiłków na rzecz zacieśnienia współpracy regionalnej i europejskiej perspektywy Bałkanów Zachodnich.