Dbałość samorządów o zdrowie społeczności lokalnej staje się powoli standardem. Przynosi ona bowiem realne korzyści ekonomiczne, społeczne i wizerunkowe. 12 czerwca 2019 r. odbyła się konferencja zorganizowana we współpracy z Urzędem Miasta Lublin, której celem było pokazanie dobrych praktyk i wywołanie dyskusji na temat potrzeby ochrony zdrowia i realizacji działań profilaktycznych wśród mieszkańców województwa lubelskiego. Kluczowym punktem spotkania było pokazanie, jak ważną rolę w pracach nad poprawą stanu zdrowia mieszkańców pełnią jednostki samorządów terytorialnych oraz współpraca pomiędzy nimi.
Eksperci mówiąc o priorytetach zdrowotnych, skupili się przede wszystkim na zakażeniach bakteriami pneumokokowymi, które stanowią jedno z największych zagrożeń dla zdrowia i życia nie tylko dzieci, ale także osób po 55. roku życia, powodując m.in. zapalenie płuc, choroby niebezpiecznej szczególnie dla seniorów. Jako jeden z przykładów dobrych praktyk profilaktycznych stosowanych wobec osób dorosłych został przytoczony program szczepień ochronnych przeciwko pneumokokom dla chorujących na nowotwory mieszkańców woj. świętokrzyskiego. Co więcej uczestnicy dowiedzieli się także o możliwości pozyskania na realizację tego typu działań dofinansowania z Unii Europejskiej.
Obecni na spotkaniu eksperci przekonywali, że choroby zakaźne oraz infekcje bakteryjne to nie tylko istotne konsekwencje medyczne, ale również bardzo wysokie koszty społeczne i ekonomiczne, wynikające z leczenia, hospitalizacji, absencji zawodowej, spadku produktywności, rosnącej niepełnosprawności i zgonów. Dlatego coraz więcej samorządów – idąc za rekomendacjami ekspertów medycznych i mając na uwadze zdrowie swoich mieszkańców – decyduje się na wprowadzenie programów polityki zdrowotnej skierowanych do osób dorosłych.
W Lublinie w ramach programów polityki zdrowotnej w zakresie chorób zakaźnych główne działania profilaktyczne skupiają się na młodszych mieszkańcach miasta. Są oni objęci m.in. programem profilaktyki zakażeń pneumokokowych w zakresie szczepień ochronnych przeciwko pneumokokom dla dzieci w wieku 3 lat oraz programem szczepień ochronnych przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dla 12-letnich dziewczynek. To bardzo ważne działanie, należy jednak zwrócić uwagę również na potrzeby osób dorosłych i dotyczących ich zagrożeń zdrowotnych.
– Programy szczepień ochronnych dotyczące dzieci cieszą się uznaniem, a proponowane schematy stosowane są z powodzeniem w praktyce pediatrów i lekarzy rodzinnych. Niestety o wiele gorzej przedstawia się sytuacja szczepień ochronnych u osób dorosłych. Szczególnej uwagi wymagają osoby w zaawansowanym wieku, z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, sercowo-naczyniowego lub w stanie immunosupresji spowodowanej zarówno stosowaną terapią, jak też samą chorobą układową czy nowotworem, ponieważ powikłania infekcyjne w tych grupach pacjentów obarczone są wysoką śmiertelnością. Chciałbym zwrócić tu szczególną uwagę na zakażenia wywołane przez bakterie pneumokokowe, ponieważ są one istotną przyczyną bakteriemii, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc i opłucnej, zapalenia zatok, uszu, septycznego zapalenia stawów, wsierdzia i osierdzia. Dlatego tak ważne jest, by pamiętać o profilaktyce zakażeń pneumokokowych.
W Kielcach na przykład powstał program „Szczepienia dla chorych onkologicznie” obejmujący szczepieniami ochronnymi przeciwko pneumokokom chorujących na nowotwory mieszkańców woj. świętokrzyskiego. To przedsięwzięcie profilaktyczne ma na celu zmniejszenie zapadalności na chorobę pneumokokową wśród chorych z nowotworami litymi i hematologicznymi, u których powikłania wynikające z zapalności na infekcję np. zapalenie płuc czy oskrzeli są śmiertelnym zagrożeniem. Właśnie takich innowacyjnych działań potrzebujemy również u nas – powiedział prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński z Katedry i Zakładu Immunologii Klinicznej, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Poradni i Oddziału Immunologii, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im Św. Jana z Dukli.
Na konferencji jako przykład odpowiedniej dbałości o profilaktykę wśród mieszkańców regionu zostały omówione programy realizowane m.in. w województwie świętokrzyskim. Urząd Miasta Kielce swoje działania dedykuje zarówno dzieciom, jak i osobom dorosłym:
– Nasz Urząd od wielu lat angażuje się w działania mające na celu poprawę zdrowia naszych mieszkańców i widzimy ich efekty. Finansujemy i realizujemy programy profilaktyczne od 2004 roku. W tym czasie realizowaliśmy takie programy jak: program profilaktyki zakażeń meningokokowych, program prewencji ospy wietrznej, program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), program szczepień przeciw grypie. Od 2006 roku szczepiliśmy przeciwko bakteriom pneumokokowym wszystkie nowonarodzone dzieci.
Widząc spektakularne efekty tych działań i idąc za rekomendacjami ekspertów medycznych planujemy realizować program profilaktyki zakażeń pneumokokowych skierowany do dorosłych po 65 roku życia, którzy ze względu na wiek są także w grupie ryzyka zachorowań na infekcje pneumokokowe – dodała Anna Dusza-Ciechanowska, Główny Specjalista Referatu Promocji Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta Kielce.
Jednostki samorządów terytorialnych inwestując w politykę zdrowotną bezpośrednio wpływają na poprawienie jakości życia mieszkańców poszczególnych regionów. Zdrowi mieszkańcy to nie tylko poprawa sytuacji epidemiologicznej, ale również oszczędność budżetu gminy oraz zadowolenie i przychylność lokalnych społeczności. Wiadomo, że działania na rzecz zdrowia, tak samo jak te z innych dziedzin muszą być finansowane przez urzędy miast i inne wspólnoty regionalne. W tym wypadku wybór priorytetów nigdy nie jest łatwy. Istnieje jednak możliwość sfinansowania programów profilaktyki zdrowotnej dla mieszkańców z Unii Europejskiej. Warto zatem zwrócić uwagę również na możliwość pozyskania środków unijnych właśnie na realizację takich działań w swoim regionie:
– W obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej pojawiły się duże możliwości pozyskania budżetu na realizację działań w obszarze zdrowia. Właśnie w ramach tej perspektywy możemy uzyskać finansowanie interwencji niedostępnych w przeszłości. W ramach Regionalnych Programów Zdrowotnych finansowane są m.in działania dot. profilaktyki chorób nowotworowych, płuc, czy chorób zakaźnych, w tym kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) i zakażeń bakteriami pneumokokowymi.
Przykładem realizacji takiego działania finansowanego ze środków UE jest choćby program profilaktyki chorób odkleszczowych i eliminowanie skutków ich występowania w najbardziej zagrożonych grupach ryzyka województwa podlaskiego. Innym wartym uwagi jest program „Szczepienia dla chorych onkologicznie” obejmujący szczepieniami ochronnymi przeciwko pneumokokom chorujących na nowotwory mieszkańców woj. świętokrzyskiego. Budżet programu, ocenionego przez Agencję Ochrony Technologii Medycznych i Taryfikacji jako unikatowy w skali Europy, wynosi 1,5 mln złotych, z czego aż 1,3 mln zostanie dofinansowane ze środków Funduszy Unijnych – zaznaczyła Edyta Masłowska-Parafian, ekspert projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” ds. Funduszy Unijnych. Środki Unii Europejskiej w latach 2014-2020 w kwocie ok. 46 428 910,30 zł dla woj. lubelskiego mają być przeznaczone np. na wdrażanie programów zdrowotnych w kierunku wczesnego wykrywania nowotworów m.in. jelita grubego, piersi, szyjki macicy, czy na program wykrywania zakażeń Borrelia burgdorferi wśród mieszkańców województwa ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka jako profilaktykę boreliozy, eliminowanie czynników ryzyka w miejscu pracy – dodała.
– Jako Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców korzystamy z funduszy unijnych w zakresie edukacji w ramach projektu „Zdrowe Prawo – Zdrowe Firmy – Zdrowi Ludzie – podniesienie jakości i promocja procesu monitorowania legislacji”. Zdajemy sobie jednak sprawę, że jest ogromna potrzeba nie tylko edukacji, ale również wprowadzenia programów polityki zdrowotnej. Na przykład w Lublinie jest kilka takich programów, skupiają się one jednak głównie na profilaktyce wśród najmłodszych. Musimy jednak zadbać również o dorosłych i wśród nich także prowadzić tego typu działania prozdrowotne. Choroby zakaźne, takie jak np. zakażenie bakteriami pneumokokowymi wbrew powszechnej opinii dotyczą nie tylko dzieci, ale zagrażają również dorosłym, szczególnie tym po 65. roku życia. Na ciężki przebieg KZM najbardziej narażone są również właśnie osoby starsze. Co więcej na tę chorobę odkleszczową nie ma lekarstwa. A przed całym wachlarzem możliwych powikłań może ich uchronić odpowiednie szczepienie – podsumowała Teresa Dobrzańska-Pielichowska, Prezes Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców.
Efektem spotkania była deklaracja wspólnego opracowania rekomendacji ekspertów dla województwa lubelskiego na temat wprowadzenia programów szczepień dedykowanych osobom dorosłym. Eksperci podpowiadali także, gdzie szukać przydatnych narzędzi ułatwiających przygotowanie i wdrożenie programów zdrowotnych.
– Samorządowe programy polityki zdrowotnej to świetne rozwiązanie w budowaniu potencjału zdrowotnego. W wyraźny sposób pokazują one, że samorządowi zależy na zdrowiu mieszkańców. Wdrażanie prostych, efektywnych i niosących wyraźne korzyści zdrowotne programów powinno być nie tylko wolą, ale wyzwaniem dla każdego samorządu terytorialnego. Pieniądze zainwestowane w takie działania są nie tylko „kosztem”, a realną korzyścią – np.: zmniejszają koszty społeczne, zachorowalność na konkretne choroby oraz liczbę ciężkich powikłań i zgonów. Liczne przykłady programów realizowanych m.in. w Kielcach, woj. wielkopolskim czy pomorskim pokazują, że zainwestowane środki potrafią dać realne i pozytywne efekty – powiedział dr n. med. Michał Brzeziński, ekspert projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”, specjalista pediatrii, adiunkt w Zakładzie Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. – „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” to inicjatywa służąca pokazaniu dobrych praktyk i wywołaniu dyskusji na temat potrzeby ochrony zdrowia i realizacji działań profilaktycznych w środowiskach lokalnych. Są to działania o udowodnionej skuteczności odpowiadające ważnej potrzebie zdrowotnej, a przy tym są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia i ewaluacji.
Projekt dostarcza praktycznej wiedzy i może być doskonałą pomocą w codziennej praktyce samorządowca i pracodawcy. Zachęcam Państwa do czerpania z już istniejących programów, ich doświadczeń oraz gotowych narzędzi dostępnych na stronie www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl – dodał. Spotkanie w Lublinie zostało zorganizowane w ramach współpracy Fundacji „Aby Żyć” z Miastem Lublin pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Lublin Krzysztofa Żuka oraz Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców w ramach ogólnopolskiego cyklu edukacyjnego „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”.
tekst zdjęcia: Aleksandra Łańska Biuro organizacyjne projektu
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
