Wieści z Unii: Wspólnota superkomputerów

Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali (EuroHPC) wybrało osiem ośrodków obliczeń superkomputerowych zlokalizowanych w ośmiu różnych państwach członkowskich, w których mieścić się będą nowe wysokowydajne urządzenia obliczeniowe. Jest to znaczący krok w kierunku uczynienia Europy regionem najwyższej klasy obliczeń superkomputerowych w skali światowej. Ośrodki te będą zlokalizowane w Barcelonie (Hiszpania), Bolonii (Włochy), Kajaani (Finlandia), Minho (Portugalia), Ostrawie (Czechy), Bissen (Luksemburg), Sofii (Bułgaria) i Mariborze (Słowenia). Będą one wspierać rozwój istotnych zastosowań w dziedzinach, takich jak medycyna personalizowana, projektowanie leków i materiałów, inżynieria biologiczna, prognozowanie pogody i zmian klimatu. Łącznie 19 z 28 krajów uczestniczących we Wspólnym Przedsięwzięciu będzie należeć do konsorcjów prowadzących działalność w ośrodkach. Razem z funduszami unijnymi całkowity budżet wynosić będzie 840 mln euro. Dokładne ustalenia dotyczące finansowania nowych superkomputerów będą zawarte w umowach o przyjęciu, które wkrótce zostaną podpisane.

Wiceprzewodniczący do spraw jednolitego rynku cyfrowego Andrus Ansip oświadczył: – Ośrodki te zapewnią naukowcom dostęp do światowej klasy superkomputerów – zasobu o strategicznym znaczeniu dla przyszłości europejskiego przemysłu. Będą oni w stanie przetwarzać dane w UE, a nie poza nią. Jest to ważny krok naprzód w kierunku kolejnego poziomu mocy obliczeniowej – pomoże on Europie osiągnąć postępy w zakresie przyszłościowych technologii, takich jak internet rzeczy, sztuczna inteligencja, robotyka i analiza danych.

Komisarz do spraw budżetu i zasobów ludzkich Günther Oettinger powiedział: – Inicjatywa ta pokazuje, w jaki sposób inwestycje UE i jej państw członkowskich wspierające wspólny cel mogą przyczynić się do tego, że Europa stanie się liderem w sektorze zaawansowanych technologii, przynosząc znaczące korzyści wszystkim europejskim obywatelom i przedsiębiorstwom. Przed nami perspektywa kolejnego długoterminowego budżetu UE oraz programu „Cyfrowa Europa”, w ramach którego zaproponowaliśmy znaczną ilość inwestycji we wdrażanie światowej klasy infrastruktury superkomputerów i danych.

Komisarz do spraw gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego Marija Gabriel wyjaśniła: – Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali jest dobrym przykładem na to, w jaki sposób państwa UE mogą współpracować, aby stymulować innowacje i konkurować w tych wysoce strategicznych technologiach w skali światowej. Jestem przekonana, że nowe superkomputery działające w tych ośrodkach, przyczynią się do zwiększenia konkurencyjności Europy w obszarze cyfrowym. Pokazaliśmy siłę naszego europejskiego podejścia, które przyniesie konkretne korzyści naszym obywatelom i pomoże naszym małym i średnim przedsiębiorstwom.

W dzisiejszym świecie wysokowydajne zdolności obliczeniowe mają kluczowe znaczenie dla stymulowania wzrostu i tworzenia miejsc pracy, a także dla autonomii strategicznej i innowacji w dowolnej dziedzinie. Wachlarz zastosowań obliczeń superkomputerowych jest ogromny. Mogą one, przykładowo, przewidywać ewolucję lokalnych i regionalnych typów pogodny oraz przewidzieć skalę i obszar występowania burz i powodzi, umożliwiając uruchomienie systemów wczesnego ostrzegania przed ekstremalnymi zdarzeniami meteorologicznymi. Są one również wykorzystywane do tworzenia nowych leków, rozwiązywania złożonych równań fizycznych modelujących procesy molekularne czy interakcje nowego leku z tkankami ludzkimi. Przemysł lotniczy i motoryzacyjny również korzystają z superkomputerów do przeprowadzania złożonych symulacji i testowania poszczególnych komponentów oraz całych samolotów i samochodów. Ponadto, superkomputery stanowią niezwykle ważny element rozwoju sztucznej inteligencji i wzmocnienia europejskiego potencjału w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i łańcucha bloków, gdyż są one niezbędne do przeprowadzania symulacji na dużą skalę i do analizy danych.

Dalsze kroki

Wspólne Przedsięwzięcie wraz z wybranymi ośrodkami planują nabycie ośmiu superkomputerów: trzech prekursorów urządzeń eksaskalowych (zdolnych do wykonywania ponad 150 petaFLOPSów, czyli 150 bld obliczeń na sekundę), które będą należały do pięciu najlepszych urządzeń na świecie, oraz pięciu urządzeń petaskalowych (zdolnych do wykonywania co najmniej 4 petaFLOPSów, czyli 4 bld operacji na sekundę).

Oczekuje się, że prekursor systemów eksaskalowych zapewni 4–5 razy więcej mocy obliczeniowych niż obecne najlepsze systemy superkomputerowe w ramach partnerstwa na rzecz zaawansowanych technologii obliczeniowych w Europie (PRACE). Wraz z systemami petaskalowymi podwoją one zasoby superkomputerowe wykorzystywane na poziomie europejskim, co oznacza, że o wiele więcej użytkowników będzie miało do nich dostęp.

W ciągu najbliższych kilku miesięcy Wspólne Przedsięwzięcie podpisze umowy z wybranymi ośrodkami i ich konsorcjami przyjmującymi. Umowy te zawierać będą informacje o sposobie realizacji procedury udzielania zamówień na zakup urządzeń oraz odpowiednie zobowiązania budżetowe Komisji i państw członkowskich. Oczekuje się, że superkomputery zostaną udostępnione europejskim użytkownikom ze środowisk akademickich, przemysłu i sektora publicznego w drugiej połowie 2020 r. Wszystkie nowe superkomputery będą połączone z szybkimi paneuropejskimi sieciami GEANT, podobnie jak istniejące superkomputery, które są częścią PRACE.

W ciągu najbliższych kilku dni wyższej rangi urzędnicy Komisji dołączą do przedstawicieli rządów krajowych i ośrodków obliczeń superkomputerowych, aby przedstawić ten ważny krok dla europejskich obliczeń superkomputerowych.

Kontekst

Proponowane przez Komisję i wspierane przez Radę UE Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC zostało ustanowione w listopadzie 2018 r. w celu wyposażenia UE w światowej klasy infrastrukturę superkomputerów do końca 2020 r.
W lutym 2019 r. Wspólne Przedsięwzięcie opublikowało swoje pierwsze zaproszenia do wyrażenia zainteresowania, aby wybrać ośrodki, które otrzymają swoje pierwsze superkomputery do końca 2020 r. Ogłoszono dwa zaproszenia: jeden dla ośrodków, które mają mieścić superkomputery petaskalowe i jeden dla ośrodków mieszczących prekursory superkomputerów eksaskalowych.

Obliczenia superkomputerowe to priorytet unijnego programu „Cyfrowa Europa”, zaproponowanego przez Komisję w maju 2018 r. w ramach kolejnego długoterminowego budżetu UE, który zawiera propozycję przeznaczenia 2,7 mld euro na finansowanie superkomputerów w Europie w latach 2021–2027. Budżet ten pozwoli Wspólnemu Przedsięwzięciu na wsparcie zakupu superkomputerów eksaskalowych (zdolnych do wykonania 1018 obliczeń na sekundę, czyli tysiąca petaFLOPSów) do 2023 r. oraz wspieranie rozwoju wiodących aplikacji obsługiwanych przez te superkomputery i umiejętności ich obsługi.