Wieści z Unii: Zapora dla brudnych pieniędzy

W wyniku przyjęcia nowego wykazu, banki i inne podmioty objęte unijnymi przepisami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy będą miały obowiązek przeprowadzania większej liczby kontroli („środki należytej staranności”) w odniesieniu do operacji z udziałem klientów i instytucji finansowych pochodzących z państw trzecich wysokiego ryzyka, aby lepiej identyfikować podejrzane przepływy pieniężne. Lista została sporządzona po dogłębnej analizie i w oparciu o nową metodykę, która odzwierciedla bardziej rygorystyczne kryteria określone w piątej dyrektywie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy, obowiązującej od lipca 2018 r.

Vĕra Jourova, komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci stwierdziła: – Ustanowiliśmy najwyższe na świecie standardy w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, ale musimy zadbać o to, by brudne pieniądze pochodzące z innych krajów nie trafiały do naszego systemu finansowego. Brudne pieniądze są siłą napędową przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Zwracam się do państw, które znalazły się w wykazie, o niezwłoczne usunięcie braków. Komisja jest gotowa ściśle współpracować z tymi państwami w celu rozwiązania tych problemów, co przyniesie obopólne korzyści.

Na mocy czwartej i piątej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy Komisja jest uprawniona do samodzielnego identyfikowania i oceny państw trzecich wysokiego ryzyka.

Wykaz sporządzono na podstawie przeprowadzonej przez Komisję i konsultowanej z państwami członkowskimi analizy 54 priorytetowych jurysdykcji, opublikowanej dnia 13 listopada 2018 r. Państwa objęte oceną spełniają co najmniej jedno z następujących kryteriów:

• mają systemowy wpływ na integralność systemu finansowego UE;
• zostały określone przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy jako międzynarodowe centra finansowe offshore;
• mają znaczenie gospodarcze lub silne powiązania gospodarcze z UE.

Komisja oszacowała stopień zagrożenia w przypadku każdego z tych państw oraz oceniła ramy prawne i kontrole wprowadzone w celu zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, a także skuteczność ich wdrożenia. Komisja uwzględniła też prace Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy – międzynarodowego organu wyznaczającego standardy w tej dziedzinie.

Komisja stwierdziła, że 23 państwa mają strategiczne braki w systemach służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dotyczy to 12 państw, które znalazły się w wykazie Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, oraz 11 innych jurysdykcji. Niektóre z państw, które znalazły się w przyjętym dziś wykazie, były już objęte obecnym wykazem UE, w którym figuruje 16 państw.

Kolejne kroki

Komisja przyjęła wykaz w formie rozporządzenia delegowanego. Zostanie ono teraz przekazane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do zatwierdzenia w terminie jednego miesiąca (z możliwością przedłużenia go o jeden miesiąc). Po zatwierdzeniu rozporządzenie delegowane zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym i wejdzie w życie 20 dni po jego publikacji.

Komisja nadal będzie współpracować z państwami, które w rozporządzeniu delegowanym określono jako mające strategiczne braki, a w szczególności będzie pracować nad kryteriami wykreślenia z wykazu. Wykaz ułatwia wymienionym w nim państwom identyfikowanie obszarów wymagających poprawy, co umożliwi ewentualne wykreślenie ich z wykazu po usunięciu strategicznych braków.

Komisja będzie śledzić postępy w państwach znajdujących się w wykazie, nadal monitorować państwa już poddane przeglądowi i rozpocznie ocenę kolejnych państw, zgodnie z opublikowaną metodyką. Komisja odpowiednio zaktualizuje wykaz. Rozważy również dopracowanie metodyki w obszarach, które będą tego wymagały w świetle zdobytych doświadczeń, aby zapewnić skuteczne identyfikowanie państw trzecich wysokiego ryzyka i koniecznych dalszych działań.

Kontekst

Walka z praniem pieniędzy i z finansowaniem terroryzmu jest jednym z priorytetów Komisji pod przewodnictwem Jean-Claude’a Junckera. Przyjęcie czwartej (obowiązującej od 9 lipca 2018 r.) dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy znacząco wzmocniło unijne ramy prawne.

Po wejściu w życie w 2015 r. czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy Komisja opublikowała pierwszy unijny wykaz państw trzecich wysokiego ryzyka, sporządzony na podstawie oceny Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy). W piątej dyrektywie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy rozszerzono kryteria identyfikowania państw trzecich wysokiego ryzyka, uwzględniając między innymi dostępność informacji dotyczących rzeczywistych właścicieli przedsiębiorstw oraz porozumienia prawne. Pozwoli to na skuteczniejsze radzenie sobie z ryzykiem związanym z zakładaniem firm przykrywek i nieprzejrzystymi strukturami, wykorzystywanymi przez przestępców i terrorystów w celu ukrycia rzeczywistych beneficjentów transakcji (w tym również do celów uchylania się od opodatkowania). Komisja opracowała też własną metodykę określania państw trzecich wysokiego ryzyka. Opiera się ona na informacjach pochodzących od Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, uzupełnionych własną wiedzę fachową, oraz na innych źródłach, takich jak Europol. W rezultacie opracowano bardziej ambitną metodę identyfikowania państw, które mają braki stanowiące zagrożenie dla systemu finansowego UE. Decyzja o objęciu wykazem państwa, które dotychczas się w nim nie znajdywało, jest wynikiem obecnej oceny ryzyka przeprowadzonej zgodnie z nową metodyką. Nie znaczy to, że sytuacja w danym państwie pogorszyła się od czasu ostatniej aktualizacji wykazu.

Nowy, opublikowany dziś wykaz zastąpi wykaz obowiązujący od lipca 2018 r.