29 stycznia Krajowa Administracja Skarbowa przekazała Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej ok. 200 przedmiotów o charakterze muzealnym i zabytkowym, w tym m.in. kolekcję monet i medali.
Akt przekazania kolekcji w siedzibie muzeum podpisał prezydent Białej Podlaskiej Michał Litwiniuk, zastępca dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie Grzegorz Matuszak, Naczelnik Lubelskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Białej Podlaskiej kom. Waldemar Chomicz oraz dyrektor Muzeum Południowego Podlasia Violetta Jarząbkowska.
Wśród całej przekazanej kolekcji znalazło się:
– 134 medale, w tym 5 z legitymacjami,
– 65 monet,
– 1 torba skórzana z okresu II wojny światowej,
– 2 ikony,
– 1 niemiecki metalowy pojemnik na maskę przeciwgazową,
– 2 niemieckie metalowe pojemniki do przenoszenia pocisków,
– 6 analogowych aparatów fotograficznych.
Do zatrzymania medali, legitymacji oraz torby skórzanej doszło w 2016 r. Towary zostały zatrzymane na przejściach granicznych z Ukrainą w Dorohusku i Hrebennem, w związku z próbami przemytu na teren Unii Europejskiej. Zatrzymane medale i odznaki okolicznościowe pochodzą m.in. z okresu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Wśród nich znajdują się głównie odznaczenia wojenne, m.in. „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej”, „Za Obronę Sowieckiego Koła Podbiegunowego”, „Za Zwycięstwo nad Japonią ZSRR”, „Za Zajęcie Berlina” i in. Wśród przekazywanych medali znajdują się też polskie medale z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku.
Przekazane monety zostały natomiast zatrzymane w 2016 r. na przejściu granicznym w Dorohusku. Obywatel Ukrainy, mimo że miał taki obowiązek, nie zgłosił kolekcji do kontroli celnej. W skład kolekcji wchodzą srebrne i miedziane numizmaty. Są to m.in. monety bite w carskiej Rosji, cesarstwie austrowęgierskim i przedwojennej Polsce. Większość datowana jest na okres od XVIII do początków XX w. Najstarsze pochodzą nawet z XVI w. Wśród przekazywanych monet są m.in.: denar z 1570 r., grosz z 1535 r., heller z 1712 r., rubel z 1798 r., korona z 1893 r., kopiejka z 1859 r. i in.
Ikony ujawniono w 2016 r. na przejściu granicznym w Hrebennem. Obie ikony zostały wykonane ok. 1900 r. i zachowały się w bardzo dobrym stanie. Jedna z ikon jest malowidłem pisanym na drewnie, przedstawiającym Matkę Bożą Orantkę. Druga to ikona z okładziną srebrną z wizerunkiem Matki Bożej Kazańskiej.
Niemieckie metalowe pojemniki – na maskę przeciwgazową oraz do przenoszenia pocisków do niemieckiej armaty polowej – próbowano nielegalnie wwieźć do Unii Europejskiej w 2017 r. przez przejście graniczne w Dorohusku. Pojemniki pochodzą z okresu II wojny światowej i są oryginalnymi elementami wyposażenia armii niemieckiej. Jeden z nich jest mocno skorodowany, dwa pozostałe zachowane są w dość dobrym stanie.
Analogowe aparaty fotograficzne oznaczone są symboliką faszystowską oraz znakami towarowymi firmy E.Leitz Wetzlar. Zatrzymano w 2017 r. na drogowym przejściu granicznym w Dorohusku.
W stosunku do wszystkich zatrzymanych przez funkcjonariuszy KAS towarów Sądy Rejonowe w Chełmie oraz Tomaszowie Lubelskim orzekły przepadek na rzecz skarbu państwa.
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej zdecydował, że biorąc pod uwagę m.in. czas powstania i wartości artystyczne, wszystkie zatrzymane przedmioty posiadają cechy zabytków i mogą stanowić uzupełnienie kolekcji muzealnych. Jednocześnie urząd wskazał Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej jako jednostkę, do której powinny trafić.
W wyniku podobnych ujawnień na granicy na przestrzeni ostatnich lat do Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej przekazano m.in.:
– maj 2016 r. – 18 ikon i obraz olejny przedstawiający Tadeusza Kościuszkę,
– grudzień 2014 r. – dwie pochodzące z przełomu XIX i XX wieku ikony,
– czerwiec 2013 r. – trzy ołtarzyki podróżne, metalową szkatułkę w kształcie krzesła oraz dwie oprawki na zdjęcia,
– w 2006 r. o ponad 700 eksponatów pochodzących z przemytu wzbogaciły się zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie. Były to m.in.: ołtarzyki podróżne, ikony, krzyże – większość z XIX i pocz. XX w., także przedmioty użytkowe – m.in. wyroby ze srebra (torebki, papierośnice, kielichy, patery, cukiernice, łyżeczki), monety – m.in. pochodzące
z czasów Cesarstwa Rzymskiego oraz polskie grosze z czasów Zygmunta III Wazy, grot scytyjski z przełomu III/IV w., pierścień pieczątny z II/III w. i in. Znaczną część tego daru warszawskie Muzeum Narodowe ofiarowało później dla Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej.
materiał: Biała Podlaska miasto / kultura
tekst: Izba Administracji Skarbowej w Lublinie / Jakub(OvO)Sowa
zdjęcia: Gwalbert Krzewicki
