26 kwietnia Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej przy współpracy z Instytutem Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach zorganizowała ciekawe potkanie regionalne z dr. hab. Dorotą Weredą, którego tematem była historia zakonu bazylianów w Białej Podlaskiej.
– To Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa postanowiła ufundować w Białej placówkę bazyliańską. Bazą i zapleczem społecznym dla te placówki była funkcjonująca w Białej już od XVI wieku cerkiew. Najpierw była to parafia prawosławna, później po Unii Brzeskiej, parafia unicka. Fundacja utrzymania bazylianów w Białej obejmowała sześciu zakonników, którzy według dokumentów mają ustawicznie objeżdżać okoliczne wsi i miasteczka i katechizować – tłumaczyła początki zakonu bazylianów w naszym mieście dr. Wareda.
Słuchacze dowiedzieli się o początkach zakonu, jego losach w Białej Podlaskiej i prowadzonej przez bazylianów parafii, a także dziejach niezwykle cennych relikwii arcybiskupa połockiego Jozafata Kuncewicza, pierwszego unickiego męczennika, które znajdowały się pierwotnie w kaplicy zamku Radziwiłłów w Białej, a potem trafiły do bialskiej bazyliańskiej świątyni, którą wybudowano w 1765 r. specjalnie w tym celu. Z fundacji Radziwiłłów wzniesiono monumentalną barokową świątynię – cerkiew unicką św. Barbary, a przy niej klasztor bazyliański. Sanktuarium w Białej Radziwiłłowskiej stało się odtąd ważnym ośrodkiem kultu dla ludności unickiej na Podlasiu i Chełmszczyźnie i aż do kasaty zakonu w 1864 r. ściągało rzeszę pielgrzymów. Po likwidacji zakonu relikwie Kuncewicza ukryto w podziemiu klasztornym i spoczywały tam, aż do 1916 r. Niestety nie trafiły już do bialskiej świątyni. Pojechały z Białej wpierw do Wiednia, a stamtąd do Rzymu, gdzie są po dzień dzisiejszy.
Podczas wykładu zebrani usłyszeli również m.in. ciekawą historię działalności zakonnika Tymoteusza Szczurowskiego, który prowadził w drugiej połowie XVIII wieku na Podlasiu tzw. „Misje” katechizacyjne i zapisał się, jako ważna postać zakonu bazylianów, znana szeroko poza naszym regionem.
Opowieść o bialskich bazylianach wciągnęła słuchaczy bez reszty, poszerzając wiedzę na temat kolejnych mało znanych kart historii Białej Podlaskiej.
***
Dr hab. Dorota Wereda ur. się w 1970 r. w Siedlcach. Jest absolwentką Wydziału Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1994 r.), na którym również obroniła pracę doktorską (2001 r.) oraz uzyskała stopień doktora habilitowanego (2014 r.)
Od 1994 r. związana jest z uczelnią w Siedlcach (obecnie Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistycznym). Jest pracownikiem naukowym w Zakładzie Archiwistyki Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych. Swoje zainteresowania naukowe koncentruje na historii nowożytnej ze szczególnym uwzględnieniem dziejów cerkwi unickiej. Jest autorką
i redaktorką kilku publikacji książkowych np. Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku (Siedlce-Lublin, 2013), Unicka diecezja włodzimiersko-brzeska (część brzeska) w XVIII wieku (Siedlce, 2014), a także około 100 artykułów w czasopismach naukowych, pracach zbiorowych oraz biogramów w Polskim Słowniku Biograficznym i haseł w Encyklopedii Katolickiej.
[foogallery id=”90154″]
materiał: Radiobiper Biała Podlaska
zdjęcia: Jakub(OvO)Sowa
notka biograficzna: Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej
