Brak słońca, dieta uboga w cenne dla organizmu minerały, brak witamin – to wszystko powoduje, że organizmowi ciężko dostosować się do zmian, które niesie za sobą kolejna pora roku, dlatego nie dla wszystkich nadejście wiosny oznacza zastrzyk energii i chęć do działania. Niektórzy odczuwają w tym okresie osłabienie, brak koncentracji i senność. To może być wiosenne przesilenie. Podpowiadamy, jak skutecznie sobie z nim radzić i cieszyć się zdrowiem oraz dobrym samopoczuciem.
1. Wiosenne porządki w diecie
Aby zwalczyć skutki wiosennego przesilenia, należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się swojej diecie i zastanowić, czy dostarczamy organizmowi produktów, które zawierają elementy cenne dla zdrowia. Różnorodna i zbilansowana dieta to klucz do zdrowia, dobrego samopoczucia oraz budowania odporności. W ustaleniu, jak powinna wyglądać zdrowa dieta i z jakich produktów powinna się składać, pomogą nam zasady ujęte w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opublikowanej w 2016 roku przez Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ). Zgodnie z założeniami piramidy, należy spożywać 4-5 posiłków dziennie o regularnych porach (w odstępach czasowych ok. 3-4 h).
PAMIĘTAJ O ŚNIADANIU!
Śniadanie, to najważniejszy posiłek. Dobrze skomponowane wpłynie na funkcjonowanie organizmu podczas całego dnia. O wysokiej jakości śniadania decyduje m.in. zawartość produktów zbożowych i mlecznych oraz owoców i warzyw. Jak mówi dr Katarzyna Stoś, prof. nadzw. Instytutu Żywności i Żywienia: ,,Często nie jemy pełnowartościowych śniadań ze względu na brak czasu, dlatego zazwyczaj składa się ono z kanapki lub kubka kawy. Ważne jednak, aby nie rezygnować z porcji witamin do śniadania. Należy pamiętać o porcji warzyw i owoców. Szybkim i łatwym rozwiązaniem może być także szklanka (200 ml) soku pomarańczowego, który jest cennym źródłem witaminy C. Taka porcja zabezpiecza ok. 50 – 60% jej dziennego zapotrzebowania. Pamiętajmy, że sok to owoc lub warzywo w płynie, który może stanowić jedną z 5 porcji warzyw i owoców dziennie.”
Podstawą codziennej diety powinny być owoce i warzywa. Kolejną ważną grupą są produkty zbożowe, szczególnie pełnoziarniste. W naszym menu nie powinno zabraknąć też produktów mlecznych. Należy ograniczyć spożywanie mięsa, szczególnie czerwonego, jeść więcej ryb i jaj. Tłuszcze zwierzęce należy zastąpić olejami roślinnymi. Co więcej, słodycze warto zastąpić orzechami, a sól zamienić na zioła. Należy również pamiętać o nawodnieniu organizmu oraz aktywności fizycznej.
2. Kolorowe menu
Dlaczego warzywa i owoce powinny dominować w naszym menu? Warzywa, owoce i produkty z nich pochodzące, takie jak na przykład 100% sok są źródłem cennych dla zdrowia witamin oraz mikro- i makroelementów, a także substancji o działaniu antyoksydacyjnym. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) należy spożywać około 400 g warzyw i owoców dziennie podzielonych na 5 porcji. Powinny one stanowić część każdego posiłku, które spożywamy w ciągu dnia. Jedna z porcji warzyw i owoców, może być zastąpiona przez sok owocowy lub warzywny. Zarówno soki świeże jednodniowe, jak i te pasteryzowane z dłuższym terminem przydatności do spożycia, to pełnowartościowe produkty. Soki w kartonach nie odstają pod względem zawartości witamin i składników odżywczych od innych rodzajów soków, co więcej pasteryzacja, jak pokazują nowe wyniki badań, może zwiększać biodostępność niektórych fitoskładników, jak np. beta-kryptoksantyny, obecnej w soku pomarańczowym i mandarynkowym[1].
Przykładów prozdrowotnych właściwości warzyw, owoców i soków jest wiele – jak mówi dr Katarzyna Stoś, prof. nadzw. Instytutu Żywności i Żywienia: ,,Warzywa i owoce są źródłem składników mineralnych. Zawierają również związki polifenolowe chroniące organizm przed wpływem wolnych rodników. Dobrym przykładem mogą być jabłka i sok jabłkowy: jedząc jedno średniej wielkości (ok. 200 g) jabłko dziennie lub pijąc szklankę soku jabłkowego można zapewnić aż 220 mg potasu i od 50 do 100 mg polifenoli. Innym przykładem może być sok pomarańczowy, który jak udowodniono w badaniach, dzięki zawartości działających antyoksydacyjnie karotenoidów i flawonoidów, może wspierać obniżenie stresu oksydacyjnego oraz stanów zapalnych[2]. Warto jeszcze dodać, że sok pomarańczowy zawiera wcześniej wspomnianą witaminę C, która pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, a co szczególnie ważne w zwalczaniu skutków przesilenia, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia”.
3. Rusz się!
Regularna aktywność fizyczna ma zbawienny wpływ na zdrowie, a tym samym na jakość życia. Dzięki regularnemu ruchowi usprawniamy pracę układu odpornościowego, redukujemy masę tkanki tłuszczowej, poprawiamy tężyznę fizyczną oraz pozytywnie wpływamy na ogólne samopoczucie. Zatem jeśli chcesz uniknąć wiosennego zmęczenia, ruszaj się! Pamiętaj, że najważniejsza jest regularność, a ruch to nie tylko przebiegnięte kilometry czy siłownia. Jeśli treningi na siłowni i biegi wydają ci się nudne lub za trudne, to poszukaj alternatywy dla siebie. Można zapisać się na taniec, jeździć na rolkach lub po prostu chodzić na spacery. Jak podaje Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ), najwięcej korzyści dla zdrowia można osiągnąć przez uprawianie aktywności fizycznej przez co najmniej 30 minut każdego dnia.[3] Codzienne sytuacje przysparzają nam wielu okazji na zwiększenie ruchu, można na przykład korzystać z tradycyjnych schodów zamiast windy lub wracając do domu autobusem czy metrem wysiąść jeden przystanek wcześniej i szybkim marszem przejść dłuższy kawałek drogi.
4. Wysypiaj się
Regularny sen ma duże znaczenie dla zdrowia fizycznego, zachowania dobrej kondycji oraz dla naszego samopoczucia, pozwala on bowiem na regenerację i nabranie sił, dlatego tak ważne jest, aby przesypiać zalecane dla dorosłego człowieka 7-9 godzin dziennie[4]. Warto również zadbać o higienę snu. Należy pamiętać o dopasowaniu temperatury w sypialni – chwile przed snem wywietrzyć miejsce, w którym będziemy spali, a także unikać najadania się na noc. Warto zrezygnować z tłustych i ciężkostrawnych potraw na kolację oraz nie pić napojów pobudzających (kawa, mocna herbata). Dla higieny snu ważne jest również światło. Przebywanie w ciągu dnia w ciemnych pomieszczeniach, a wieczorem spędzanie długich godzin przed komputerem lub telewizorem zaburza rytm okołodobowy, czyli regularne zmiany w fizycznej i psychicznej aktywności człowieka, powstające w zależności od dnia i nocy. Na 3 godziny przed snem należy zrezygnować z korzystania z komputera lub oglądania telewizji. Światło niebieskie, czyli właśnie takie, które emitują ekrany, najsilniej hamuje uwalnianie melatoniny, a dla mózgu jest sygnałem początku dnia. Wieczorem należy używać światła o żółto-czerwonej barwie, gdyż jest ono charakterystyczne dla zachodu słońca.
5. Znajdź czas dla siebie
Kiedy czujemy się rozdrażnieni, zmęczeni, brak nam sił i motywacji, warto pomyśleć o rozwiązaniach, które pomogą nam się zrelaksować. Czas na odpoczynek jest równie ważny jak praca. Należy odpoczywać dla zachowania równowagi psychicznej i fizycznej. Gdy jesteśmy wypoczęci, jesteśmy bardziej wydajni i kreatywni. Warto każdego dnia znaleźć chociaż pół godziny dla samego siebie i poświęcić ten czas na czynności, które nie kojarzą się z pracą lub innymi obowiązkami. Pozwól sobie i swojemu mózgowi na odpoczynek. Odłącz się, zrób coś, co pozwoli Ci pozytywnie nastawić się do rozpoczynającego się dnia lub zapomnieć o problemach! Zamień komputer lub telewizor na książkę, zakupy w galerii, na spacer w parku lub wstań 15 minut wcześniej i bez pośpiechu wypij kawę lub zrób poranną gimnastykę. Poświęcając pół godziny dziennie na relaks, wyrabiamy nawyk efektywnego wypoczynku, a to dodaje nam energii i zwiększa naszą wydajność.
[1] Aschoff J.K., Kaufmann S., Kalkan O., Neidhart S., Carle R., Schweiggert R.M.,. 2015, Bioaccessibility of Carotenoids, Flavonoids, and Vitamin C from Differently Processed Oranges and Orange Juices [Citrus sinensis (L.) Osbeck] , Journal of Agricultural and Food Chemistry, 63,2, 578–587).
[2] Silveira i wsp. ‘’Red-fleshed sweet orange juice improves the risk factors for metabolic syndrome”, International Journal of Food Sciences and Nutrition. 2015
[3] http://www.izz.waw.pl/pl/aktywno-fizyczna
[4] Sleep and Health 1 (2015) 40-43, Journal of the National Sleep Foundation
TWÓJ WIOSENNY PARASOL
1. 5 POSIŁKÓW DZIENNIE
2. 400 GRAM OWOCÓW I WARZYW DZIENNIE PODZIELONYCH NA 5 PORCJI, JEDNĄ Z PORCJI MOŻE BYĆ SZKLANKA SOKU!
3. MINIMUM 30 MINUT RUCHU W CIĄGU DNIA
4. 7-9 GODZIN ZDROWEGO SNU
5. MINIMUM 30 MINUT DZIENNIE TYLKO NA RELAKS
materiał: Fruit Juice MATTERS – fruitjuicematters.eu
tekst / zdjęcie nadesłała: Anna Zawistowska
