17 lutego w auli PSW w Białej Podlaskiej miało miejsce spotkanie promocyjne wydawnictwa „Tragiczna w skutkach Unia Brzeska 1596″. Promocja książki była okazją do debaty nad znaczeniem i następstwami płynącymi z zawarcia unii, która w naszym regionie była szczególnie ważna. Dziś kilka słów i galeria zdjęć a już niebawem nasz reportaż filmowy.
Przypomnijmy 421 lat temu 9 października na synodzie w Brześciu, nastąpiło uroczyste zawarcie Unii między prawosławiem a katolicyzmem. Dzień później w brzeskiej cerkwi św. Mikołaja (obecnie nieistniejącej) odprawiono z tej okazji uroczyste nabożeństwo, na którym kazanie wygłosił wielki orędownik unii Piotr Skarga. Celem, jaki przyświecał pomysłodawcom stworzenia unii było oderwanie od wpływów Moskwy ruskiej ludności prawosławnej zamieszkującej ziemie wschodnie, które położone były w obrębie Rzeczypospolitej po zawarciu Unii Lubelskiej. W sferze religijnej opracowano zasady polegające na uznawaniu przez duchowieństwo ruskie zwierzchności papieża i dogmatów Kościoła katolickiego, ale przy zachowaniu tradycyjnej wschodniej liturgii, kalendarza juliańskiego oraz prawa do małżeństwa. Zobowiązania króla dla kleru prawosławnego natomiast zapewniały o utrzymaniu dotychczasowych przywilejów, zrównaniu w prawach z duchowieństwem katolickim, ochronie przed ewentualnymi represjami ze strony patriarchatu prawosławnego a także dawały prawo do zasiadania w senacie Rzeczpospolitej.
W tym samym czasie obradował w Brześciu drugi synod prawosławny, który zdeklarował wierność Kościołowi wschodniemu i posłuszeństwo patriarsze w Konstantynopolu. Obie strony oczywiście obłożyły się wzajemnie ekskomuniką. Był to początek rozpadu Kościoła wschodniego na dwa odłamy: unicki i prawosławny, co na przestrzeni kolejnych stuleci było podłożem wielu konfliktów i podziałów w obrębie jednolitej dotąd ruskiej społeczności Rzeczpospolitej. Należy jednak mieć świadomość, że unia została zawarta za zasadzie dobrowolności, Biskupi prawosławni, którzy pozostali przy prawosławiu nie spotkały żadne represje. Szlachta miała prawo do swobodnego wyboru wyznania. Kontrastem dla tolerancyjnej polityki Polski była niestety przemoc, krwawe represje władz rosyjskich podczas akcji likwidacji unii na ziemiach wschodnich w 1839 r., a w 1875 r. w Królestwie Polskim. Jednym z przykładów niech będzie znane wydarzenie z Pratulina, gdzie 24 stycznia 1874 r. wojsko rosyjskie otworzyło ogień do parafian modlących się przed świątynią skonfiskowaną przez zaborcę na rzecz prawosławia. Zginęło 13 unitów dziś błogosławionych Kościoła katolickiego.
O skutkach Unii Brzeskiej, jej wpływie na obecne stosunki kościołów oraz przestrodze przeciw działaniom na rzecz budowy wspólnoty religijnej opartej jedynie na celach politycznych mówi książka „Tragiczna w skutkach Unia Brzeska 1596″, wydana przez Fundację im. Księcia Ostrogskiego, Fundację Dialog Narodów, Bractwo Prawosławne świętych Cyryla i Metodego, nakładem Wydawnictwa Bratczyk.
[foogallery id=”13054″]
materiał: Biała Podlaska miasto
zdjęcia: Małgorzata Mieńko
