Fikcyjne 100–letnie jubileusze Ochotniczych Straży Pożarnych w gminie Biała Podlaska i powiecie bialskim
Na oficjalnej stronie internetowej gminy Biała Podlaska możemy znaleźć garść interesujących nas informacji na temat 12 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, działających na terenie tego samorządu gminnego. Skupmy się na razie na 4 stowarzyszeniach strażackich, które, jak wskazano, zawiązały się przed II wojną światową, oto one: OSP Swory z datą założenia 1921 r., OSP Sitnik z 1923 r., OSP Cicibór Duży z 1925 r. i OSP Husinka z 1931 r. Istniała jeszcze jedna straż OSP Dokudów, powołana w 17 lub 18 VII 1927, ale została zlikwidowana 3 III 1936 na wniosek wojewody lubelskiego, ponieważ nie rozwinęła się.
Niestety trzeba stwierdzić, że te wszystkie daty pierwszych czterech drużyn pożarniczych, delikatnie mówiąc, mijają się z prawdą. Druhowie ci mają niewłaściwe lata wyhaftowane na swoich sztandarach, napisy na wozach ratowniczo–gaśniczych, na budynkach remizy i emblematy na ramiennikach na mundurach. Oczywiście, winę za to ponoszą nie współcześni strażacy, ale ich nieżyjący już poprzednicy, szczególnie z lat 50. i 60. XX wieku.
Zacznijmy od początku, w dwudziestoleciu międzywojennym Ochotnicze Straże Pożarne oficjalnie rejestrował wojewoda lubelski i były inwigilowane przez policję pod względem poglądów politycznych. Jak rejestrowano omawiane straże? Najpierw składało się prośbę do wójta gminy o zawiązanie jednostki. Dalej włodarz gminy wniosek kierował do starosty bialskiego, a ten przesyłał dokumenty do Lublina do urzędu wojewódzkiego. Tak w ciągu kilku miesięcy powstały wyżej wymienione jednostki. Dopóki żyli założyciele tych stowarzyszeń, wszystko było jasne, co kiedy powstało, ale po 20 latach zmieniło się pokolenie. Po II wojnie światowej władze komunistyczne przeprowadziły nową rejestrację wszystkich OSP w powiecie bialskim. Wymagano od druhów podania dokładnej daty założenia i wtedy zapewne wystąpił problem. Można wywnioskować, że strażacy ochotnicy nie mieli i teraz nie posiadają żadnych dokumentów, ani starych kronik świadczących o powołaniu do istnienia konkretnych jednostek. Tak więc, ustalono te błędne daty, zakrojone tylko do roku na chybił trafił. Można sądzić, że głównie oparto się tylko na przekazach ustnych sędziwych druhów i miejscowych pobożnych babć. I tak te fakty mijające się z prawdą powtarzane są na jubileuszach i publikowane w gazetach do dzisiaj.
W przypadku np. OSP Swory, OSP Sitnik wystarczy włączyć w swoim domu Internet, wejść na stronę Biblioteki Jagiellońskiej i odszukać zdigitalizowane urzędowe czasopismo wojewody lubelskiego. W „Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego” z 1924 roku, numer wydania 8, na stronie 91 opublikowano: „Na zasadzie postanowienia wojewody lubelskiego z dnia 15 XI 1924 wciągnięto do rejestru stowarzyszeń i związków pod nr 349 stowarzyszenie pod nazwą Towarzystwo Straży Ogniowej Ochotniczej w Sworach, gmina Swory, powiatu bialskiego”. W tejże samej gazecie z 1925 r., nr 10, strona 103 zapisano informację, że ten sam organ państwowy oficjalnie zatwierdził 31 VII 1925 pod numerem 463 Towarzystwo Ochotniczej Straży Pożarnej w gminie Sitnik, powiatu bialskiego. W drugim przypadku nie doprecyzowano, a powinno być Ochotniczej Straży Pożarnej we wsi Sitnik, gminy Sitnik. Kolejne dowody na błędne daty powstania omawianych 4 OSP można znaleźć w Archiwum Państwowym w Lublinie. W zespole archiwalnym Komenda Powiatowa Policji w Białej Podlaskiej (sygn. 17) w teczce zawierającej rejestr działalność stronnictw politycznych, stowarzyszeń i związków z lat 1930–1933 zapisano, że OSP Swory powstały 15 XI 1924. W tym samych dokumentach (sygn. 55) wytworzonych przez bialską policję, w zestawieniach, wykazy partii politycznych, stowarzyszeń społecznych i związków zawodowych na terenie posterunku policji w Sitniku zanotowano, że OSP w Sitniku została oficjalnie zarejestrowana 31 VII 1925.
We wspomnianym archiwum lubelskim jest jeszcze spuścizna aktowa po Starostwie Powiatowym Bialskim. W księdze pod sygnaturą 621 znajduje się spis większości stowarzyszeń działających na terenie powiatu bialskiego z okresu 1921–1930. Według notatek starosty bialskiego OSP Cicibór Duży oficjalnie zawiązało się 19 X 1928, a OSP Husinka w 23 IX 1928.
Panowie strażacy z gminy Biała Podlaska, nie tylko Wy macie błędne daty powstania waszych jednostek, są również inne straże z powiatu bialskiego w takiej samej sytuacji chociażby: OSP Kodeń, OSP Kijowiec, OSP Dubów, OSP Kościeniewicze, OSP Konstantynów, OSP Wisznice i OSP Huszlew. Natomiast OSP Szóstka, OSP Piszczac i OSP Sławatycze prawidłowo obchodzili jubileusze 100–lecie, a OSP Żerocin i OSP „Stołpno” Międzyrzec Podlaski 90-lecie istnienia.
Na koniec nasuwa się pytanie, czy pozostałe jednostki strażackie z gminy bialskiej, te powojenne, a nawet z powiatu bialskiego, mają prawidłowo ustalone daty powstania? Warto byłoby to sprawdzić, nie robić fikcyjnych jubileuszy i nie kompromitować siebie oraz wójtów, urzędu gminy i zaproszonych gości.
Poniżej podaję informacje na temat rejestracji niektórych OSP z obszaru powiatu bialskiego i konstantynowskiego w latach 1921–1930. Część straży powstałych przed 1920 r. i była ponownie rejestrowana: Krasna 18 IV 1828–25 III 1936 („Lubelski Dziennik Wojewódzki”, 1928, nr 40, s. 969), Styrzyniec 13 IX 1928–1 III 2013, Korczówka 23 lub 29 IX 1928, Liszna 23 IX 1928, Zabłocie 23 IX 1928, Kościeniewicze 15 X 1928, Terebela 28 XI 1928, Dobrynka 11 XII 1928–3 III 1936, Choroszczynka 11 XII 1928, Zahorów 30 VIII 1929–8 V 1936, Połoski 10 VIII 1929–11 V 1936, Dubów 10 VIII 1929, Horbów 11 IX 1929–7 V 1936, Worgule 11 IX 1929, Kijowiec 17 IX 1929, Krasówka 24 II 1930–7 V 1936, Terespol 30 VII 1925 (Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego”, 1925, nr 10, s. 103), Piszczac 2 VIII 1922 (DzUWL, 1922, nr 8, s. 117), Łomazy 13 II 1926 (druga rejestracja, DzUWL, 1926, nr 3, s. 34), Rossosz 26 VII 1922 (druga rejestracja, DzUWL, 1922, nr 8, s. 117), Kostomłoty 15 X 1928, Tuczna 19 XI 1927 (druga rejestracja, DzUWL, 1928, nr 12, s. 257), Kodeń 24 VII 1925 (DzUWL, 1925, nr 11, s. 122), Biała Podlaska 20 V 1921 (druga rejestracja DzUWL, 1921, nr 6/7, s. 101), Szóstka 11 VII 1922 (DzUWL 1922, nr 5/6/7, s. 102), Sławatycze 17 VIII 1922 i druga rejestracja 18 X 1926 (DzUWL, 1922, nr 11, s. 136, DzUWL, 1926, nr 12, s. 150), Bohukały 3 I 1923 (DzUWL, 1923, nr 2, s. 10), Kornica 3 I 1923 (DzUWL, 1923, nr 2, s. 10), Konstantynów 25 III 1924 (DzUWL, 1924, nr 2, s. 23), Międzyrzec Podlaski 25 VII 1925 (druga rejestracja DzUWL, 1925, nr 10, s. 102), Międzyrzec Podlaski druga OSP 9 V 1927 (DzUWL, 1927, nr 10, s. 220), Huszcza 9 XII 1925 (druga rejestracja, DzUWL, 1926, nr 1, s. 8), Wisznice 15 I 1926 (DzUWL, 1926, nr 2, s. 21), Łózki 27 III 1926 (druga rejestracja, DzUWL, 1926, nr 4, s. 49), Żerocin 20 I 1927 (DzUWL, 1927, nr 3, s. 64), Huszlew 8 IV 1927 (DzUWL, 1927, nr 7, s. 121), Dokudów 17 lub 18 VII 1927–3 III 1936 (DzUWL, 1927, nr 14, s. 360), Łukowisko 6 VIII 1927, (DzUWL, 1927, nr 14, s. 352), „Stołpno” Międzyrzec Podlaski 29 X 1927 (DzUWL, 1928, nr 7, s. 111).
Podpisano: Karol Kowalski
_____
materiał, tekst: Karol Kowalski
opracowanie: Radio Biper
