Immunofenotypowanie odgrywa kluczową rolę w identyfikacji i monitorowaniu szerokiego spektrum chorób, zwłaszcza tych związanych z układem odpornościowym i nowotworami hematologicznymi. Zajmuje się ono analizą komórek, głównie krwi i szpiku kostnego, pod kątem obecności specyficznych markerów powierzchniowych i wewnątrzkomórkowych, co pozwala na precyzyjne określenie ich tożsamości i stanu.
Analiza immunofenotypowa opiera się na technice cytometrii przepływowej, która umożliwia analizę pojedynczych komórek w strumieniu cieczy. Komórki te są znakowane za pomocą przeciwciał monoklonalnych, które wiążą się specyficznie z określonymi antygenami (markerami) obecnymi na ich powierzchni lub wewnątrz. Przeciwciała te są sprzężone z fluorochromami, czyli substancjami emitującymi światło o określonej długości fali po wzbudzeniu laserem. Cytometr przepływowy mierzy intensywność fluorescencji, co pozwala na identyfikację komórek, które wykazują określoną ekspresję danego markera.
Immunofenotypowanie ma kluczowe znaczenie w diagnostyce wielu chorób, szczególnie w hematologii i onkologii. W przypadku chorób hematologicznych, takich jak białaczki, chłoniaki czy inne nowotwory układu krwiotwórczego, technika ta pozwala na dokładne określenie rodzaju i stopnia złośliwości nowotworu. Analiza immunofenotypowa komórek jest niezwykle istotna w diagnostyce i klasyfikacji ostrych i przewlekłych proliferacji linii mielo- i limfoidalnej. Pozwala na określenie typu nowotworu, co ma kluczowe znaczenie dla doboru odpowiedniego leczenia. Analiza profilu immunofenotypowego komórek umożliwia identyfikację charakterystycznych markerów powierzchniowych, co jest niezbędne do postawienia odpowiedniej diagnozy oraz do zaplanowania terapii. Dzięki tej metodzie możliwe jest również monitorowanie postępu leczenia i wczesne wykrywanie ewentualnych nawrotów choroby (ocena choroby resztkowej). Badania immunofenotypowe pozwalają na ocenę skuteczności terapii przeciwnowotworowej poprzez monitorowanie zmian w populacjach komórek nowotworowych a dzięki temu umożliwiają wczesne wykrycie wznowy choroby.
– Otworzyliśmy dzisiaj kolejną pracownię diagnostyczną, która służy do oceny komórek krwi, głównie limfocytów pozyskiwanych z krwi, preparatów szpiku, węzłów chłonnych czy płynu mózgowo-rdzeniowego, od pacjentów leczonych w obrębie bialskiej onkologii, w oddziale hematologicznym. To postęp, który czuje przede wszystkim pacjent, kiedy otrzymuje wynik badania w dniu pobrania materiału. Być może nie czujemy tego, będąc osobami zdrowymi, jak bardzo oczekiwanie na wynik badania jest dla pacjentów trudnym czasem. Ten wynik badania warunkuje podjęcie leczenia, dotyczy to chorób bardzo poważnych: białaczek, chłoniaków – wyjaśnił zastępca dyrektora ds. medycznych Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Białej Podlaskiej dr nauk medycznych Paweł Chwaluk. – To kosztowna technologia, dlatego cieszy nas wsparcie sponsora.
W ostatnich latach rozwój immunoterapii, zwłaszcza w leczeniu nowotworów, spowodował, że immunofenotypowanie stało się nieocenionym narzędziem w precyzyjnej diagnostyce i leczeniu. Immunofenotypowanie pozwala na lepsze dopasowanie terapii do konkretnego przypadku, zwłaszcza w przypadku terapii celowanej, która polega na wykorzystaniu leków ukierunkowanych na określone molekularne markery komórek nowotworowych. Badania immunofenotypowe pomagają identyfikować pacjentów, którzy mogą odnieść korzyść z tego typu terapii, oraz monitorować efektywność leczenia.
Metoda cytometrii przepływowej ma również istotne zastosowanie w procedurach transplantacji komórek krwiotwórczych. Pozwala ona na precyzyjną ocenę liczby komórek macierzystych u pacjenta zakwalifikowanego do procedury autoprzeszczepienia a także ocenę liczby komórek krwiotwórczych u dawcy przeszczepu w procedurze alloprzeszczepienia. Szpital planuje również w przyszłości rozpoczęcie udzielania świadczeń w tym zakresie. Pozyskanie cytometru przepływowego jest kolejnym krokiem milowym w realizacji tego przedsięwzięcia. Metodą cytometrii przepływowej wykonuje się także ocenę jakości materiału przeszczepowego.
– Utworzenie Pracowni Immunofenotypowania w szpitalu pozwoli diametralnie skrócić czas diagnostyki chorób układu krwiotwórczego. Do tej pory materiał od pacjentów był pobierany raz w tygodniu m.in. krew, szpik lub płyn mózgowo-rdzeniowy i był tego samego dnia transportowany do Warszawy do Instytutu Hematologii i Transfuzjologii. Na wynik trzeba było oczekiwać do jednego tygodnia. Dzięki uruchomieniu Pracowni w Ośrodku Profilaktyki i Leczenia Onkologicznego „Bialska Onkologia” badania będą mogły być wykonywane codziennie, a wynik będzie gotowy nawet tego samego dnia. To kolejny krok w realizacji strategii rozwoju szpitala. Dziękujemy Fundacji DKMS za wsparcie działań rozwojowych placówki – podkreśla Artur Kozioł, dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Białej Podlaskiej.
Dofinansowanie z Fundacji DKMS – 300 tys. zł.
– Wsparcie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Białej Podlaskiej w utworzeniu nowoczesnej Pracowni Immunofenotypowania to kolejny krok na mapie naszych działań w ramach Programu Rozwoju Transplantologii i Wsparcia Pacjentów. Dzięki niemu razem budujemy przyszłość, w której pacjenci z chorobami układu krwiotwórczego mają dostęp do najlepszej możliwej opieki – mówi Ewa Magnucka-Bowkiewicz, prezes Fundacji DKMS. – W chorobach hematologicznych szybka i precyzyjna diagnostyka odgrywa kluczową rolę, zarówno w postawieniu właściwej diagnozy, jak i w rozpoczęciu odpowiedniego leczenia. Powstanie pracowni jest krokiem w przód dla personelu medycznego szpitala, który będzie mógł stale monitorować stan zdrowia chorych i skutecznie wprowadzać odpowiednie terapie. Przede wszystkim to jednak realne zwiększenie szans na życie i zdrowie dla pacjentów z regionu.
– Bardzo się cieszę, że mogliśmy wesprzeć szpital w Białej Podlaskiej. Dzisiejsza nowoczesna hematologia nie jest w stanie obyć się bez precyzyjnych badań diagnostycznych, stąd jest tak ważne, aby inwestować nie tylko w sprzęt codziennego użytku, ale też w laboratoria, które w sposób naprawdę szybki potrafią przyspieszyć i zweryfikować, na co pacjent jest chory i jaki lek wdrożyć. To bardzo duży przeskok. Dla pacjentów tydzień to wieczność. Skracamy ten czas, zwiększamy komfort i bezpieczeństwo pacjentów – zauważył starszy koordynator współpracy z podmiotami medycznymi Fundacji DKMS Leszek Lewandowski. – Nasza misja to nie tylko wyposażanie klinik w specjalistyczne urządzenia, wprowadziliśmy też dwa ważne dla pacjentów projekty: wsparcie psychologiczne dla pacjenta i jego bliskich w kwocie 2,5 tys. zł, a także poradnia żywieniowa dla pacjentów opuszczających szpital.
Fundacja DKMS
Fundacja DKMS działa w Polsce od 2008 roku jako Ośrodek Dawców Szpiku, w którym zarejestrowanych jest się ponad 2 000 000 dawców, spośród których 14 000 (styczeń 2025) oddało swoje krwiotwórcze komórki macierzyste lub szpik pacjentom zarówno w Polsce, jak i na świecie, dając im tym samym drugą szansę na życie.
Fundacja DKMS to organizacja pożytku publicznego, która działa na rzecz poprawy warunków i jakości leczenia pacjentów walczących z nowotworami i chorobami układu krwiotwórczego realizując od 2018 roku Program Rozwoju Transplantologii i Wsparcia Pacjentów. Wszystkie aktywności prowadzone w ramach Programu mają wspólny cel – poprawę jakości życia i leczenia pacjentów hematoonkologicznych.
Jednym z filarów Programu jest Dar Fundacji DKMS. Jego kluczowym celem jest zakup specjalistycznych urządzeń i sprzętu, niezbędnych do skutecznego leczenia i rehabilitacji pacjentów onkohematologicznych. W ramach inicjatywy Dar Fundacji DKMS, kliniki transplantacji szpiku oraz oddziały hematologiczne mogą otrzymać darowizny na budowę, rozbudowę, remont i/lub wsparcie w zakupie sprzętu medycznego.
_____
materiał: Radio Biper Biała Podlaska, WSzS w Białej Podlaskiej
zdjęcia: Bartek Sawa Sawicki
film: Bartek Sawa Sawicki
opracowanie: Anna Ostapiuk